Variatie

Het palet aan presentaties, posters en discussies op de Onderwijs Research Dagen is kleurrijk: de variatie zit hem niet alleen in het niveau van onderwijs dat onderzocht wordt, maar ook in observatieniveau. Waar sommige onderzoekers de student centraal stellen en onderzoeken hoe leren plaatsvindt, kijken anderen weer naar het ontwerp van een cursus, en weer anderen focussen op schoolorganisaties en beleid. De variatie binnen deze thema’s kan ook weer groot zijn door de diversiteit aan onderzoeksmethodes en contexten.

Open online onderwijs

Dit brede palet aan onderwerpen biedt ook altijd wel de mogelijkheid om onderzoek rond open online onderwijs te presenteren. Toch leek open online onderwijs binnen het geheel van de ORD vaak een vreemde eend in de bijt. Dit jaar was er echter een druk bezocht symposium: “De uitdagingen van open onlineonderwijs/MOOCs” waar er een aantal interessante discussies op gang kwamen. Wij blikken hier kort terug op de gepresenteerde onderwerpen van zowel onderzoekers van de Open Universiteit Nederland als de Universiteit Utrecht, en op de discussie achteraf.

Drie presentaties

Tijdens het symposium presenteerden drie onderzoekers hun lopende onderzoek naar open onlineonderwijs en MOOCs.

• De relatie tussen motivatie, zelfregulatie en leergedrag in MOOCs
  door Renée Jansen, Anouschka van Leeuwen, Jeroen Janssen, Liesbeth Kester
  Universiteit Utrecht
• Hoe breng je kennisuitwisseling en kennisconstructie in een MOOC in kaart?
  door Olga Firssova, Francis Brouns
  Open Universiteit
• Kansen en uitdagingen voor open onlineonderwijs en implicaties voor de organisatorische inrichting van Nederlandse hoger onderwijsinstellingen
  door Martine Schophuizen, Karel Kreijns, Slavi Stoyanov, Marco Kalz
  Open Universiteit

Lees hieronder over de discussie en de korte inhoud van de presentaties.

Discussie

In vergelijking met vorig jaar, leek het onderwerp open onlineonderwijs meer te leven. Dit was niet alleen te merken aan de grotere opkomst van publiek voor het symposium, maar ook aan de reacties na afloop van de presentaties. Al vrij snel kwam namelijk spontaan een aantal vragen los uit het publiek. Dit waren methodologische vragen, vragen van theoretische aard, maar er werden ook een aantal recente publicaties uit het nieuws gehaald als uitgangspunt voor een discussie. Naast deze zeer gewaardeerde input gaf ook Prof. Dr. Wilfried Admiraal, werkzaam aan de Universiteit Leiden, zijn commentaar op de gepresenteerde studies. Zijn opmerkingen sloten aan op hetgeen het publiek al eerder aanhaalde, en hij vulde dit aan met open vragen voor de onderzoekers om mee te nemen voor toekomstig onderzoek.

Wat in dit geheel opviel was voornamelijk de behoefte vanuit het publiek om meer te weten te komen over open onlineonderwijs. Meer en meer doet deze vorm van onderwijs zijn intrede in het Vlaamse en Nederlandse onderwijssysteem, en het is daarom goed om te merken dat men op zoek is naar verdieping en handvaten om hier goed mee om te gaan. Voor ons als onderzoekers is er helaas nog niet op al deze vragen een antwoord, maar het drijft ons wel om door te gaan met ons werk om hopelijk volgend jaar wederom al wat meer vragen te kunnen beantwoorden. In totaal was het symposium zeer succesvol, en wellicht geven wij hier volgend jaar weer vervolg aan op de ORD 2018 in Nijmegen.

De relatie tussen motivatie, zelfregulatie en leergedrag in MOOCs

door Renée Jansen, Anouschka van Leeuwen, Jeroen Janssen, Liesbeth Kester
Universiteit Utrecht

Renée Jansen is bezig met haar promotieonderzoek aan de Universiteit Utrecht als deel van het SOONER-onderzoeksproject, een project getrokken door het Welten-instituut. Haar werk richt zich in hoofdzakelijk op zelfregulatie en leergedrag van studenten die deelnemen aan massive open online courses (MOOCs). In de studie die zij tijdens de ORD presenteerde vertelde zij hoe ze data uit MOOCs gebruikt om zo inzichtelijk te maken in welke mate lerenden zelfregulerend gedrag vertonen, en op welke manier zich dit uit. Ze onderzocht dit middels de methode proces mining in PROM, een tool die oorspronkelijk ontworpen is om fabrieksprocessen te optimaliseren. Dit is een vrij nieuwe methode in het onderwijsveld. Ze heeft verschillende gedragspatronen kunnen onderscheiden bij de lerenden door zogenaamde log data te analyseren. De context van een MOOC maakt het namelijk mogelijk om alles wat een lerende doet in de online leeromgeving, vast te leggen. Bijvoorbeeld iedere klik op een pagina, iedere pauze in een video wordt geregistreerd. Door deze log data te koppelen aan vragenlijstdata heeft zij verschillende categorieën met betrekking tot zelfregulatie onder de lerenden naar voren weten te halen. Haar vervolgonderzoek zal deze studie verder verfijnen. Tevens zijn er plannen om op basis van de bevindingen interventies te ontwerpen die eventueel zelfregulatie in MOOCs kan ondersteunen.

Hoe breng je kennisuitwisseling en kennisconstructie in een MOOC in kaart?

door Olga Firssova, Francis Brouns
Open Universiteit

Olga Firssova is werkzaam bij de Welten-instituut van de Open Universiteit en is nauw betrokken bij het afstandsonderwijs dat daar verzorgd wordt. Daarnaast doet zij ook onderzoek naar kennisuitwisseling en kennisconstructie in MOOCs. Tijdens de ORD presenteerde zij een exploratieve studie waarin gekeken werd in hoeverre het leren in een MOOC in kaart kon worden gebracht. Door online-data met betrekking tot de onderdelen uit de leeromgeving van een MOOC te analyseren, heeft zij kunnen opmaken dat er een duidelijk verschil bestaat tussen groepen die hieraan deelnamen. In groepen met meer berichten was er ook meer variatie in onderwerpen en meer “lange” gesprekken. In minder actieve groepen kwamen conversaties na de eerste introductieberichten niet op gang. De kwalitatieve analyse leek er tevens op te wijzen dat de groepen met meer bijdragen meer “zenden”, maar ook meer overgaan tot het elaboreren op kennis en reageren op elkaar. Reflecties op de eigen praktijk in relatie tot de MOOC blijken de uitwisseling het meest te triggeren. Met dit exploratieve onderzoek werd tevens vastgesteld dat de combinatie van een kwantitatieve analyse met een eenvoudige inhoudelijke codering van forumbijdragen een snelle manier biedt om docenten en ontwerpers een inzicht te verschaffen in de kwaliteit van de kennisuitwisseling door lerenden.

Kansen en uitdagingen voor open onlineonderwijs en implicaties voor de organisatorische inrichting van Nederlandse hoger onderwijsinstellingen

door Martine Schophuizen, Karel Kreijns, Slavi Stoyanov, Marco Kalz
Open Universiteit

Martine Schophuizen begon anderhalf jaar geleden aan haar promotieonderzoek dat ook deel uitmaakt van het SOONER-onderzoeksproject. Waar Renée focust op onderzoek op studentniveau, speelt het onderzoek van Martine zich af op organisatieniveau. Op de ORD presenteerde ze haar eerste studie. Daarvoor heeft zij data verzameld bij 22 projectleiders die innovatieprojecten leiden binnen verschillende Nederlandse hoger onderwijsinstellingen. Zij gebruikte in deze studie group concept mapping, een gestructureerde methode om inzicht te krijgen in een thema, in haar geval de kansen en uitdagingen van open onlineonderwijs. Zij identificeerde 8 hoofdthema’s waarin de kansen en uitdagingen, zoals de projectleiders die ervaring, zich uiten. Uniek aan deze studie is het feit dat hier gekeken werd vanuit de ogen van mensen uit de praktijk, die hands-on bezig zijn met de implementatie van open onlineonderwijs. Ondanks dat er al wel onderzoek is op het niveau van nationaal beleid, is er vanuit dit perspectief nog weinig bekend. De ambities, en dus de kansen van open onlineonderwijs, zoals die in eerdere beleidsstudies werden gevonden, kwamen grotendeels ook terug in deze studie. Maar er kwamen ook heel duidelijk een aantal uitdagingen bovendrijven die spelen binnen deze organisaties: er werd een skills gap geconstateerd bij docenten met betrekking tot het ontwikkelen en doceren binnen open onlineonderwijs. Daarnaast was er ook een gebrek aan ondersteuning zowel op het gebied van strategische visie en beleid als op praktisch niveau, waar technische ondersteuning vaak gemist werd. Als volgende stap in haar onderzoek wil Martine verder focussen op deze uitdagingen. Zij organiseert hiervoor focusgroepen met de verschillende projectleiders om zo inzicht te krijgen in de oplossingen die zij hebben gevonden, en in de duurzaamheid van deze gevonden oplossingen. Daarnaast wil zij buiten deze projecten in kaart brengen welke mechanismen in de organisatie met betrekking tot organisatieleren en adoptie van innovatie, belangrijk zijn voor de succesvolle implementatie van open onlineonderwijs. Hiervoor zullen met name grote vragenlijststudies worden uitgevoerd.