Waarom krijgen vrouwelijke ondernemers minder durfkapitaal?
Leidinggevende vrouwen in topposities zijn niet alleen ondervertegenwoordigd in het bedrijfsleven, maar ook als zelfstandig ondernemer. Driekwart van de vrouwen met een eigen onderneming heeft een klein bedrijf of is solo-entrepreneur. Voor vrouwen is het veel moeilijker om kapitaal voor een startup binnen te halen bij investeerders. Volgens Martine Coun, docent Organisatiekunde, heeft dat verschillende oorzaken.
Vooroordelen en stereotypen beïnvloeden het investeringsgedrag
Nederland staat in de top vijf van de tien beste landen voor vrouwelijk ondernemerschap en scoort een 69,3 op de 100 voor het ondernemingsklimaat en het ontplooien van individuele ambities. Toch blijken vrouwen moeilijker investeringskapitaal aan te trekken. 'Mooi om aandacht aan te besteden op de Dag van de Ondernemer. Onderzoek van Eva de Mol en Janneke Niessen (2018) laat zien dat slechts 1,8 procent van de investeringen naar een bedrijf gaan waar een vrouw aan de top staat, 6,8 procent is bestemd voor ondernemingen met een gemengd team en ruim 91 procent wordt toebedeeld aan startups geleid door mannen.'
Hoe komt dit? 'Vrouwen lijken in eerste instantie last te hebben van vooroordelen en stereotypen. Financiële aanvragen worden vaak door mannen beoordeeld en vrouwen worden tijdens pitches anders behandeld dan mannen. Zij krijgen vragen over wat er allemaal fout kan gaan, terwijl er bij mannen eerder gevraagd wordt naar het groeipotentieel. Zelfs wanneer de inhoud van de pitches identiek is blijken mannelijke investeerders een voorkeur te hebben voor mannelijke ondernemers. Daarnaast zijn in veel financieringsverzoeken van vrouwen de gevraagde bedragen lager dan die van mannen omdat vrouwen vaak terughoudender zijn.'
Branche en werkgebied
'Er zijn helaas nog te weinig vrouwelijke rolmodellen in topposities en dat maakt het voor vrouwen ook lastiger om zich als ondernemer met een groot bedrijf voor te stellen. Vrouwen zijn vaak in branches actief waar minder groeipotentieel is en een lagere financieringsbehoefte. Ze hebben vaker een klein bedrijf naast hun reguliere baan of werken parttime in combinatie met hun zorgtaken voor het gezin,' legt Martine uit. 'Zo gaan vrouwen relatief vaak als zelfstandige in de (thuis)zorg, het onderwijs en overige dienstverlening aan het werk. In deze branches kan makkelijker parttime gewerkt worden en zijn flexibele werktijden mogelijk. Vrouwelijke ondernemers starten bovendien vaker een webwinkel of een bedrijf in haar- of schoonheidsverzorging. Daarnaast zijn er veel vrouwen in management-, coaching- of adviesbureaus te vinden. Over het algemeen zijn dat bedrijven die regionaal werken.'
Martine: 'Aansprekende rolmodellen zijn ontzettend belangrijk om vrouwen te stimuleren in hun ondernemerschap of het nastreven van een toppositie, maar ook om de omgeving bewust te maken van het feit dat vrouwen net zo geschikt zijn als ondernemer of leidinggevende als mannen. Er is behoefte aan goede rolmodellen en succesverhalen. De media tonen ons steeds vaker portretten van vrouwelijke bedrijfsleiders als inspirerende modellen. En er zijn genoeg voorbeelden van vrouwen die een grote onderneming aansturen: zoals Aukje Kuypers van familiebedrijf en technische dienstverlening Kuijpers, Dorrie Eilers van Neptunes Structures en Ingrid Faber van Pooling Partners. Zij hebben elk een bedrijf met een omzet van meer dan 50 miljoen euro per jaar.'
Stimuleringsfonds voor vrouwelijke ondernemers
Er zijn verschillende initiatieven die de positie van de vrouwelijke ondernemer willen verbeteren. Zo krijgen vrouwelijke ondernemers een stevige impuls van Nederlands Durfkapitaal. Naar aanleiding van het onderzoek van de Mol & Niessen is in 2019 Fundright opgericht. 'Daarin hebben 25 fondsen een quotum afgesproken en een diversiteitsstatement ondertekend om de 'the gender funding gap' te overbruggen. Zo moet het management van de bedrijven waar de investeerders kapitaal in steken voor minstens 35 procent uit vrouwen bestaan. De bedrijven die aanspraak maken op financiering moeten ook vrouwelijke oprichters hebben en de teams die beslissen over het al dan niet verstrekken van een investering moeten voor 35 procent uit vrouwen bestaan. Onderzoek wijst uit dat een gemengd, divers team, bestaande uit zowel vrouwen als mannen met verschillende expertises de meeste kans heeft op succes. Een dergelijk team kan kansen en bedreigingen vanuit diverse perspectieven bekijken en zo tot betere oplossingen komen.' FundRight trekt er drie jaar voor uit om haar doelen te bereiken. De fondsen vertegenwoordigen een investering van ruim een miljard.
Het zogenaamde Borski Fonds gaat nog een stap verder. Het fonds is vernoemd naar Johanna Borski, die in de achttiende eeuw als eerste vrouw ooit aandelen bij De Nederlandsche Bank kocht. 'Bedrijven die aanspraak willen maken op het risico- en durfkapitaal van dit fonds moeten minstens één vrouwelijke oprichter of ondernemer in het bedrijf hebben, die minimaal vijf procent van de aandelen bezit. Daarnaast moet het hoofdkantoor gevestigd zijn in Nederland en het bedrijf moet minstens 500.000 euro omzetten op jaarbasis. De bedrijven moeten positief bijdragen aan het verminderen van ongelijkheid, potentie hebben tot groei en een stevige ambitie.' Het Borski Fonds is nu gevuld met 21 miljoen euro, voornamelijk afkomstig van ING, ABN Amro en Rabobank.
'Daarnaast zijn er tegenwoordig veel women-only initiatieven van succesvolle onderneemsters die vrouwen toegang geven tot financiële middelen, mentoring en masterclasses.'
Succesverhalen creëren bewustwording
Hoe kan toekomstig onderzoek helpen de positie van vrouwen als ondernemer te verbeteren? 'Er is noodzaak aan bewustwording rondom de stereotypen die wij hebben over mannen en vrouwen. Het idee dat vrouwen minder risico’s nemen in hun onderneming is niet correct, net zo min als het beeld dat zij worden tegengehouden door de combinatie van werk en gezin. Er is nog veel onwetendheid. Zowel mannen als vrouwen hebben het in zich om succesvolle ondernemers te worden. We moeten kijken naar die succesverhalen en deze voor het voetlicht brengen. Wat zijn de hefbomen die leiden naar succes? En daarnaast moet er een follow-up zijn van de goede initiatieven die er al zijn: welke ontwikkelingen zien we wanneer er meer geïnvesteerd wordt in ondernemingen met gemengde en vrouwelijke leiders?'
