In hoeverre veranderen AI en robotisering de gezondheidszorg?
'AI en robotisering binnen de gezondheidszorg hebben tal van voordelen. AI zorgt door de inzet van algoritmen oftewel wiskundige formules voor de opbouw van een grote hoeveelheid extra kennis die van even grote toegevoegde waarde is binnen het geautomatiseerde proces. Daarnaast levert AI een aanzienlijke bijdrage aan het bieden van zorg op afstand. En robotchirurgie bijvoorbeeld maakt een meer precieze manier van opereren mogelijk. Daardoor blijft een ingreep tot het benodigde minimum beperkt en herstelt de patiënt sneller.'
Juridische leemtes
'Als het gaat om mijn werkgebieden - privaat- en verzekeringsrecht - brengen innovatieve medische technieken behalve nieuwe voordelen ook nieuwe wettelijke vraagstukken met zich mee. Uit enkele recente uitspraken van de Hoge Raad over medische en overige hulpmiddelen in de zorg blijkt dat er nog heel wat juridische leemtes zijn. Naast het juridische deel is er een maatschappelijk deel. Zo moeten toezichthouders voortdurend op de hoogte zijn van wat er speelt op het gebied van nieuwe zorgtoepassingen. Dan is er nog een ethische component. Wat vindt een patiënt er bijvoorbeeld van als hij wordt geopereerd door een robot? Bij alle medische vernieuwingen moet je je daarom afvragen: hoe ver wil je gaan?'
Een chirurg valt flauw
'Juridisch gezien is ook de privacy van de patiënt van groot belang. Zoals de bescherming van zijn persoonsgegevens en persoonlijke levenssfeer. Naast deze integriteitsbewaking is de aansprakelijkheidsvraag een wezenlijk aandachtspunt. Die vraag beweegt zich door de hele medische keten. Van de producent van medische apparatuur en de verkoper daarvan tot en met het ziekenhuis waar een bepaalde ingreep wordt uitgevoerd. Om een voorbeeld te geven: Stel dat een chirurg flauwvalt tijdens een operatie. Wie moet je dan aansprakelijk stellen? Wat evengoed kan: een robot maakt een fout. Het protocol schrijft sterilisatie voor, maar de robot desinfecteert alleen. Dat kun je de producent van de software niet aanrekenen. Wie dan wel?'
Samenwerken in Europees verband
'Nederland maakt deel uit van de Europese Unie en daarbinnen zijn AI en robotica onderwerpen die veel aandacht krijgen. Ongeveer een jaar geleden verscheen een uitgebreid rapport van de Europese Commissie over AI, the Internet of Things en robotica. Daarin komt die belangstelling duidelijk naar voren. Het lijkt me sowieso verstandig dat we in Europees verband samenwerken en samen optreden om technologische innovaties binnen de gezondheidszorg in goede en vooral veilige banen te leiden. Nederland vervult overigens een sterke rol in de ontwikkeling van technische geneeskunde en de daarmee verbonden medische apparatuur.'
Cursus (Gezondheids)zorg en recht
Onder leiding van Jac Rinkes verzorgt de OU de cursus (Gezondheids)zorg en recht als onderdeel van de master Rechtsgeleerdheid en - binnenkort - de master Gezondheidswetenschappen. 'Binnen de cursus is plek ingeruimd voor de actualiteit rond digitalisering van de zorg. Er wordt onder meer aandacht besteed aan de verschillende AI-niveaus. Van AI als hulpmiddel tot AI als steller van diagnoses. Bij de meest verregaande vorm van AI staat de mens zelfs helemaal buitenspel.'
