Aandacht voor het kind en zijn omgeving

De hulpvraag van kinderen, jongeren en ouders groeit nog steeds. Vaak wachten ze lang op de juiste zorg. Met de mastervariant Klinische kinder- en jeugdpsychologie wil de Open Universiteit bijdragen aan betere hulp aan deze groep. 'Wij leiden professionals op die de vaak complexe hulpvragen van kinderen en ouders op een goede manier en op basis van academische kennis kunnen beantwoorden', vertelt Susan van Hooren, hoogleraar Klinische psychologie.

'Tijdens de mastervariant leren onze studenten met een brede blik naar het kind en zijn omgeving te kijken. De psychische ontwikkeling van kinderen en jongeren staat namelijk nooit op zichzelf maar is onderdeel van een systeem. Bij het stellen van een diagnose bestaat het risico om de aandacht alleen te richten op dat ene specifieke psychische probleem, zoals onrustig gedrag of agressie. Maar het is net zo belangrijk om omgevingsfactoren zoals ouders, school en afkomst uitgebreid in beeld te brengen. Alleen dan kun je begrijpen wat er écht aan de hand is, en een integraal behandelplan maken waarbij behalve de therapeut heel wat andere partijen betrokken zijn, zoals scholen, gezinsleden en wijkteams.'

Goed te combineren met werk

Studenten kunnen de mastervariant Klinische kinder- en jeugdpsychologie van de Open Universiteit op afstand en in hun eigen tempo volgen. Deze is daardoor goed te combineren met een baan. Met een wo-opleiding psychologie kun je direct of via een individueel schakelprogramma aan de mastervariant beginnen. Voor belangstellenden met een hbo-diploma loopt de route eerst via de bachelor Psychologie. Daarvoor kun je, afhankelijk van vooropleiding en werkervaring, wel vrijstellingen krijgen.

Van Hooren: 'We verwachten dat deze master niet alleen interessant is voor bachelor studenten psychologie, maar zeker ook voor werkende professionals uit het jeugdveld die zichzelf op masterniveau willen ontwikkelen. Zij hebben direct voordeel omdat ze het geleerde kunnen toepassen in de praktijk. Andersom kunnen ze ideeën vanuit de praktijk meenemen in de opleiding, bijvoorbeeld in een onderzoeksstage. Wij zijn ervan overtuigd dat het goed is om wetenschap en praktijk samen te brengen in de jeugdzorg. Door die wisselwerking kunnen we van elkaar leren. Zo kunnen we nog beter achterhalen wat wel en niet werkt voor een kind. En stoppen met interventies waarvan is bewezen dat ze niet werken. Als hulpverlener wil je immers de beste zorg verlenen, op een professionele en deskundige wijze.’

Vroegtijdig ingrijpen

Bij een integrale aanpak van psychische problemen hoort ook preventie en vroegtijdig ingrijpen. Dat is een ander belangrijk thema binnen de mastervariant Klinische kinder- en jeugdpsychologie. Universitair docent Klinische kinder- en jeugdpsychologie Ellin Simon legt uit: 'Met vroeg ingrijpen bedoelen we zowel vroeg in de ontwikkeling van het kind als in het beginstadium van psychische problemen.'

Een van de cursussen binnen de mastervariant gaat bijvoorbeeld over de psychische ontwikkeling tijdens de eerste duizend dagen, van de conceptie tot en met de baby- en peutertijd. Dat is de fase waarin het fundament wordt gelegd voor de verdere psychologische ontwikkeling. 'In deze mastervariant leren onze studenten welke aanpak helpt als het voor ouders moeilijk blijkt hun kind te begeleiden. Bijvoorbeeld in het geval van vroeggeboorte of als een baby erg veel huilt. We kunnen ouders leren om signalen van het kind beter te herkennen en eigen negatieve gedachten te doorbreken. Dat helpt om een goede ouder-kindrelatie op te bouwen.'

Angst bij kinderen

Zelf doet Simon al jaren wetenschappelijk onderzoek naar vroeg ingrijpen bij angst. 'Bij een op de zeven kinderen is angst een probleem. Omdat angstige kinderen meestal niet opvallen, komt hulp vaak laat op gang. Maar tijdig ingrijpen is essentieel om te voorkomen dat kinderen die bang zijn eindigen met een angststoornis of depressie.'

Vanuit de Open Universiteit ontwikkelde Simon de online training Leer te Durven! voor kinderen van 8 tot en met 13 jaar. De cursus bestaat uit cognitieve herstructurering en exposure. De face-to-face-variant is reeds bewezen effectief. 'Maar exposure bij kinderen vinden veel therapeuten nog spannend. Ze zijn bijvoorbeeld bang dat kinderen overstuur raken. Ja, dat kan. Maar door exposure leren ze wel omgaan met spannende situaties. Om angst bij kinderen goed aan te pakken zullen dus niet alleen kinderen, maar ook therapeuten meer moeten leren durven.'

Susan van Hooren wijst erop dat e-health-interventies veel mogelijkheden bieden om jeugdigen met milde psychische klanten op een laagdrempelige manier, snel te helpen. 'Jongeren vinden het vaak moeilijk om hulp te zoeken. Omdat ze zelf veel online zijn, voelen ze zich aangetrokken tot digitale technologie. E-health kan daarom wellicht bijdragen aan vroegtijdig ingrijpen. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van virtual reality voor de behandeling van angst of trauma’s. Wetenschappelijk onderzoek is nodig om erachter te komen: welke e-health-interventies werken wel en niet? Een mooie opgave voor onze toekomstige studenten.'