null Animal assisted education: de toegevoegde waarde van dieren in de klas

PSY_Geluk_Hond_14457_head_large.jpg
Animal assisted education: de toegevoegde waarde van dieren in de klas
De meeste kinderen zijn dol op dieren. Dieren kunnen steun bieden, voor ontspanning zorgen en gevoelens van eenzaamheid tegengaan. Ook worden dieren soms ingezet in de zorg, bijvoorbeeld bij de behandeling van psychische klachten of in de ouderenzorg. Minder bekend wellicht is de inzet van dieren in het onderwijs. De afgelopen jaren is 'animal assisted education' echter in opmars. Reden voor onderzoekers van de Open Universiteit Riki Verhoeven, Marie-José Enders-Slegers en Rob Martens om deze onderwijsinnovatie onder de wetenschappelijke loep te nemen.

Hond in de klas

Animal assisted education, oftewel dier-ondersteund onderwijs, wat is dat eigenlijk? Er zijn verschillende manieren waarop dieren worden ingezet, vooral in het basisonderwijs. Een daarvan is de voorleeshond. Voorleeshonden zijn speciaal geselecteerde en getrainde honden die geduldig en rustig bij een kind blijven zitten tijdens het voorlezen. Verondersteld wordt dat de niet-oordelende aanwezigheid van het dier zorgt voor ontspanning en het kind meer zelfvertrouwen geeft, wat een positief effect heeft op de leesvaardigheid. Andere vormen van dier-ondersteund onderwijs zijn het klasdier dat continu op school aanwezig is en dat, waar passend, in de lessen wordt betrokken, of een dier dat op bezoek komt in de klas. In het D.O.G. project bijvoorbeeld kan een speciaal getrainde hond, samen met een daarvoor opgeleide professional, een kind met speciale behoeften ondersteunen om meer zelfvertrouwen te ontwikkelen, te leren samenwerken, contacten aan te gaan, emoties te uiten en agressie te reguleren.

Positief effect

Maar wat is nu het wetenschappelijk bewijs voor het nut van het inzetten van dieren binnen het onderwijs? Achttien studies naar de effecten van dier-ondersteund onderwijs, uitgevoerd tussen 2015 en 2019, werden door de onderzoekers grondig bekeken. De studies onderzochten onder andere de invloed van dieren in de klas op de leesvaardigheid, het leervermogen, toets-stress, de sociaal-emotionele ontwikkeling, het algeheel welbevinden en het fysieke welzijn van kinderen, en daarnaast de perceptie van leerkrachten op dieren in de klas. De effecten blijken veelal positief. Kinderen die door een dier ondersteund werden tijdens het leren, ervaarden meer plezier, gevoel van geluk, speelsheid en ontspanning. Ze werden zelfbewuster en gingen eerder een lastige uitdaging aan. Ook het fysiek contact met en de betrokkenheid naar anderen werden positief beïnvloedt door de aanwezigheid van het dier.

Veelbelovend, maar nog relatief onbekend

Het inzetten van dieren in het onderwijs voor pedagogische en sociale doeleinden is een veelbelovende, maar nog relatief onbekende interventie. Hoewel de beschreven effecten van dier-ondersteund onderwijs positief zijn, is het bewijs nog relatief beperkt en is er meer onderzoek nodig. Dit onderzoek moet de effectiviteit, de onderliggende mechanismes en de theoretische kaders beter in beeld brengen.