JLTP_08_head_large.jpg

Wat is Legal Technologies?

Verregaande digitalisering van de maatschappij leidt tot disruptie op bijna elk terrein. Dat heeft grote betekenis voor juristen en andere professionals die werken met het recht. Allereerst verandert hun vak. Professionals krijgen in toenemende mate te maken met vraagstukken waarbij geavanceerde digitale technologie een rol speelt. Die vraagstukken kunnen alleen met kennis van technologie worden begrepen en opgelost. Voorbeelden in dit verband zijn het stikstofdossier, de kinderopvangtoeslagaffaire of uitdagingen rondom de verwerking van persoonsgegevens.

Voorts dringt technologie door in het juridische domein zelf. Denk aan de groeiende vraag naar legal fact-finding (eDiscovery), natural language processing, smart contracts, e-courts en text-mining tools. Technologie verandert het werk van de (juridische) professional of neemt dat gedeeltelijk over. Hoe moet hij of zij zich daartoe verhouden?

Technologie en recht

Daarbij heeft de digitalisering grote gevolgen voor de werking van de rechtsorde als geheel. Inderdaad, nieuwe technologie brengt kansen met zich mee. Kansen die Nederland en Europa niet kunnen missen. Denk daarbij aan een efficiëntere publieke en private dienstverlening, toegankelijker onderwijs, meer veiligheid op straat en een betere bescherming tegen besmetting met het corona- of apenpokkenvirus. De rechtsorde dient het benutten van die kansen, als het even kan, zoveel mogelijk te faciliteren. Juristen,andere professionals en IT’ers spelen daarbij een cruciale rol. Zij schrijven de Code van de digitaliserende maatschappij, om de Duits-Amerikaanse rechtsgeleerde Katharina Pistor (The Code of Law: How the law creates wealth and inequality, 2020) te parafraseren. Naast kansen zijn er echter ook andere belangrijke aandachtspunten. Immers, de digitalisering kan ook in verband worden gebracht met verschuivingen en (verdere) concentraties van macht. Met name overheden, automatiseerders en enkele grote techbedrijven ('Big Tech') krijgen een nóg centralere positie in de maatschappij. Ook dáár moet de rechtsorde zich, met behulp van juristen, op instellen om te voorkomen dat waarden als privacy, soevereiniteit en veiligheid worden ondermijnd en wij verzanden in een primitief 'digitaal feodalisme' of, erger nog, totalitarisme.

Programmaleiding en docenten

Het programma wordt geleid door docenten van de Open Universiteit en de Universiteit Leiden, gastdocenten van andere universiteiten en experts uit de praktijk. We vormen samen met de studenten een waardevol netwerk waarin kennis en ervaring gedeeld wordt en debat gevoerd kan worden over dit belangrijke maatschappelijke onderwerp.

Portretfoto Reijer Passchier

Prof. mr. dr. Reijer Passchier, directeur JLTP en hoogleraar Digitalisering en de democratische rechtsstaat aan de Open Universiteit en tevens verbonden aan de Universiteit Leiden. In 2021 publiceerde hij het inmiddels veel geciteerde boek 'Artificiële intelligentie en de rechtsstaat'. Met zijn artikel 'Digitalisering en de (dis)balans in de trias politica' won hij de Leidse Meijersprijs en de Van Wersch-springplankprijs voor het beste juridische artikel. Reijer is een veelgevraagd spreker over AI, digitalisering, de rechtsstaat en legal technologies.

Portretfoto Jaap van den Herik

Emeritus hoogleraar prof. dr. Jaap van den Herik is als wetenschappelijk adviseur aan het programma JLTP verbonden. Van den Herik is een van de grondleggers van AI in Nederland en co-oprichter van het oorspronkelijke Leiden Legal Technologies Programma. Al vroeg hield hij zich bezig met computerschaak. In 1991 was hij de eerste die de vraag stelde: 'Kunnen computers rechtspreken?'.