Hoofdstuk 3: Sturing van een duurzame samenleving

Introductie

Het begrip duurzame ontwikkeling is niet objectief wetenschappelijk te operationaliseren, maar voorziet wel in de behoefte aan een integrerend en mobiliserend kader voor de oplossing van complexe, hedendaagse problemen. Het begrip duurzame ontwikkeling biedt dus een basis voor overleg en lijkt – zij het geleidelijk – zo wel degelijk tot veranderingen te leiden. Het politiek-maatschappelijk veranderingsproces richting duurzame ontwikkeling heeft consequenties voor de sturing. Door duurzame ontwikkeling tot uitgangspunt van overheidsbeleid te verheffen worden niet alleen het milieu- en ontwikkelingsvraagstuk op elkaar betrokken, maar komen ook de ruimtelijke en temporele dimensie van duurzaamheidsvraagstukken centraal te staan. Om hieraan richting te geven is een nieuwe, of op zijn minst aanvullende vorm van sturing vereist, die gebaseerd is op samenwerking tussen staat, markt en civil society (de burger en zijn vrijwillige maatschappelijke verbanden).

Vanuit een verkenning van de begrippen duurzame ontwikkeling en liberale democratie, wordt in dit hoofdstuk eerst een analytisch beeld geschetst van de moderne samenleving (paragraaf 1). Centraal daarin staan drie onderling afhankelijke, maar zelfstandige domeinen: de staat, de markt en de civil society (paragraaf 2). Deze menselijke domeinen worden vervolgens binnen het ecologische systeem geplaatst. Daarbij wordt onder meer ingegaan op de rol van wetenschappelijke kennis van het ecologisch systeem bij de sturing richting een duurzame samenleving (paragraaf 3). Dit leidt tot de conclusie dat een nieuwe vorm van sturing – governance – onvermijdelijk is. Daarmee wordt een vorm van sturing bedoeld waarbij het vertrekpunt een pluraliteit van sturende partijen is (paragraaf 4). Afgerond wordt met twee voorbeelden van productgeoriënteerde partnerships: het promoten van zonnecellen en energiezuinige woningbouw (paragraaf 5).

Leerdoelen

Na het bestuderen van dit hoofdstuk kunt u

• de begrippen duurzame ontwikkeling en de liberaal-democratische samenleving omschrijven en de relatie daartussen aangeven
• een analytisch perspectief schetsen waarin de liberaal-democratische samenleving wordt bestudeerd vanuit de onderlinge relaties tussen de staat, de markt en de civil society
• de karakteristieken van de drie menselijke domeinen omschrijven en hun onderlinge relaties en de gezamenlijke relatie tot het ecologische domein aangeven
• de achtergronden van governance als nieuwe vorm van sturing toelichten en enkele concrete toepassingen daarvan aangeven.

Verdere inhoud van hoofdstuk 3

Hoofdstuk 3 bestaat uit

• een leerkern. Hierin staan de leerstof en de opgaven;
• uitwerkingen van de opgaven in de leerkern.