In het panel zitten namelijk de uitgaanders zelf. Aan uitgaan kleven bepaalde risico’s, zoals aan andere vrijetijdsbestedingen. En uitgaanders hebben als geen ander ervaring met de risicogedragingen. Hoe kun je gedrag van uitgaanspubliek, en hun redenen voor dat gedrag, goed meten? En vervolgens positief beïnvloeden? Op de internationale Club Health-conferentie (van 15 tot 17 mei 2019 in Amsterdam) vertelt Gjalt-Jorn Peters als spreker over de resultaten en werkwijze van het Party Panel.
Preventiewerkers
OU-docent Peters kwam tijdens zijn promotieonderzoek naar risicogedrag bij ecstasygebruik in 2004 via verslavingskenniscentrum Jellinek Preventie in contact met preventiewerkers die bovendien goed thuis waren in de dancescene. ‘Effectieve preventie kun je alleen ontwikkelen in contact met de mensen zelf. Waarom gedragen ze zich risicovol? Dat moet je eerst weten voordat je een gedragsverandering teweeg kunt brengen. Wij wilden dat niet top-down doen, maar mét de eindgebruikers.’
Schadebeperking
'Door aan te sluiten bij gedragseffecten die middelengebruikers wenselijk vinden, kun je wél resultaat boeken. Interventies zijn gericht op schadebeperking, zegt Peters. ‘Interventies die gericht zijn op helemaal stoppen blijken vaak niet succesvol.’ Elk jaar worden de respondenten van het Party Panel bevraagd over een onderwerp rondom uitgaan en risicogedrag. Dit jaar is het thema ‘slaap’. Een mogelijke verklaring voor gezondheidsproblemen op festivals is namelijk de combinatie van veel dansen, weinig eten, veel alcohol of gebruik van andere middelen én slaapgebrek. In vorige jaren ging het bijvoorbeeld om gehoorbescherming en grensoverschrijdend gedrag.
Intervention mapping
Het specialisme van Peters is ‘intervention mapping’, een innovatieve manier om effectieve interventies voor gedragsverandering te ontwikkelen. Op een systematische manier legt de OU-onderzoeker vast hoe bepaalde opvattingen gekoppeld zijn aan intentie tot een bepaald gedrag. Zo achterhaalt hij de bepalende factoren voor risicogedrag én de overtuigingen die tot dat gedrag leiden. In combinatie met diepte-interviews biedt dit aanknopingspunten voor preventie op basis van ‘gewenst gedrag’.
Als voorbeeld noemt de onderzoeker de intentie om bij ecstasygebruik een hoge dosis te gebruiken. Gebruikers vinden het euforische en verbindende effect van xtc fijn, terwijl een hoge dosis juist tot meer isolatie leidt. Dit kan de basis vormen voor voorlichting, die eigenlijk gericht is op voorkomen van gezondheidsschade. Twee vliegen in één klap voor de gebruiker dus. Het doel van de voorlichting is dus niet stoppen met drugs, maar schadebeperking.
Geen moreel oordeel
Gjalt-Jorn Peters heeft geen moreel oordeel over risicogedrag. Ook is hij er niet zozeer op uit te achterhalen wat mensen nu precies uitspoken onder die noemer. Voor hem is vooral de maatschappelijke relevantie belangrijk. ‘We werken mee aan campagnes om gezond gedrag te bevorderen, zoals de Ben je oké?-campagne van Rutgers in 2018 over seksueel grensoverschrijdend gedrag.’ Minstens zo boeiend vindt hij de ontwikkeling van een goede onderzoeksmethode die een basis vormt voor het werk van preventiewerkers.
Celebrate Safe
Het panelonderzoek is inmiddels een vast onderdeel van Celebrate Safe, een platform met tips en betrouwbare informatie over bewust en veilig feesten op initiatief van de uitgaanssector zelf, in samenwerking met diverse gezondheids- en preventieorganisaties en het ministerie van Volksgezondheid (VWS).