Voorbeeld en menselijke maat

Tijdens het landelijke evenement van de Nederlandse AI Coalitie (NL AIC) in Utrecht zei de staatssecretaris het ELSA Lab te steunen en als voorbeeld te zien om uiteindelijk de dienstverlening van de overheid aan burgers in financieel moeilijke situaties beter te maken. Het rijksgeld is toegekend vanuit het budget voor het versterken van de menselijke maat in overheidsbeleid, naar aanleiding van het advies van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslagen. De nu toegekende eerste tranche van 800.000 euro is bedoeld het opstarten en ontwikkelen van het lab in het eerste half jaar.

Vliegende start

De Open Universiteit is een van de kennisinstellingen die deel uitmaakt van het Elsa Lab, dat dankzij de eerdere samenwerking op Brightlands een vliegende start kan maken. Hoogleraar Bart Frijns: 'We hebben ons in eerste instantie gericht op het inventariseren van het bestaande relevante wetenschappelijk onderzoek op dit gebied. Zo is duidelijk geworden wat we allemaal nog niet weten of kunnen. Uit die inventarisatie zijn verschillende werkpakketten voortgekomen, waarmee we nu aan de slag kunnen.'

Een app om financieel gedrag te beïnvloeden

Het werkpakket waar de Open Universiteit zich op richt is het verbeteren van financiële geletterdheid voor mensen met problematische schulden en in armoede. Frijns: 'Als mensen in de financiële problemen zitten, is de standaardoplossing vaak een workshop budgetteren of iets dergelijks. Wij kiezen een andere, een nieuwe weg. We willen AI inzetten om micro-interventies te doen bij mensen. We geven mensen hints en tips gericht op kennis, informatie, gedrag etc. We kijken wat een hint of tip oplevert aan gedragsverandering en op grond daarvan geven we een volgende tip of hint. Dat doen we met een app. De app geeft de tips en hints en meet de impact. Een onderliggend algoritme, AI dus, bepaalt wat de volgende interventie moet zijn, etc. Zo leert het algoritme wat optimale interventies zijn.' Het resultaat op de lange termijn zou een soort FitBit kunnen worden voor financieel gedrag. Frijns tempert de verwachtingen: 'Dat is nog wel ver weg. Vanuit ELSA is er financiering voor dit eerste puzzelstukje, maar er is nog een lange weg te gaan'.

Ethische, juridische en maatschappelijke aspecten

ELSA staat voor Ethical, Legal and Societal Aspects. Specifiek voor een ELSA Lab is dat het oplossingen ontwikkelt, waarbij vanaf het eerste begin de ethische, juridische en maatschappelijke aspecten van de inzet van digitale technologie worden meegenomen. De noodzaak daarvan is tijdens de toeslagenaffaire meer dan duidelijk geworden. De kennis over effecten van onder andere datasets en algoritmes wordt gebruikt bij het praktisch en slim implementeren van plannen en maatregelen. Hierbij worden ook burgers betrokken.

Samenwerken in een consortium

Binnen het ELSA Lab Armoede en schulden werken overheidsorganisaties, kennisinstellingen en andere partners samen met Heerlen als proeftuin. Maar er wordt ook samengewerkt met andere gemeenten en de VNG zodat de resultaten relevant zijn voor heel Nederland. De coördinatie ligt bij de AI-hub Brightlands, met als penvoerder de Brightlands Smart Services Campus. De AI-hub Brightlands is één van de zeven AI-hubs in Nederland en daarmee onderdeel van de Nederlandse AI Coalitie. Zie ook het persbericht van Brighlands.