Identiteitscrisis in de verpleging

Door de maatschappelijke veranderingen in Nederland in de 50-er jaren en de decennia daarna is de hiërarchie in de samenleving sterk gewijzigd. Deze emancipatie- en democratiseringsprocessen raakten ook de samenstelling van het verplegend personeel. Daar waar de artsen en hoofdzusters de scepter zwaaiden ontstonden conflicten. In de psychiatrische verpleegkunde en de verstandelijk gehandicaptenzorg traden de conflicten het duidelijkst naar buiten. Verplegenden in die sectoren voerden daadwerkelijk actie om van het medisch model af te komen. Er ontstond een identiteitscrisis omdat verplegenden moeilijk in staat waren om vanuit de verpleegkunde te redeneren. Het leek onmogelijk om zich vanuit de fuik van de geneeskund(ig)e te bevrijden.

Van verpleging tot verpleegkunde

De A-verpleegkundigen wilden zich los maken van de arts en hoofdzuster. Zij voerden steeds meer medisch-technische taken uit die de artsen aan hen over lieten zonder vanuit de eigen verpleegkundige discipline uit te gaan. Ook bijvoorbeeld het advies aan de patiënt om op een bepaalde manier uit bed te komen na een operatie werd overgenomen door bijvoorbeeld de fysiotherapeut. Zo zijn er meer voorbeelden hoe taken van verplegenden door andere beroepsbeoefenaren werden overgenomen. Er werd op verschillende niveaus naarstig gezocht naar de afbakening van de taak, verantwoordelijkheid en identiteit van de verpleegkunde omdat er zelfs de vraag bestond of de verpleegkunde nog wel bestaansrecht had. Pas in 1972 kwamen de eerste verpleegkundeopleidingen in het dagonderwijs en kwam er een keerpunt.

Verschillende specialisaties in verpleging

Het onderzoek van Duivesteijn belicht de ontwikkelingen in de diverse disciplines onderverdeeld in zes hoofdstukken: A-verpleegkunde, B-verpleegkunde, Z-verpleegkunde, Ziekenverzorgende, mbo-verpleegkunde en hbo-verpleegkunde. Elke discipline heeft een andere ontwikkeling doorgemaakt. De studie is gebaseerd op een analyse van archiefstukken van betrokken ministeries, wetten op de verpleegkunde, ingezonden brieven en artikelen in vaktijdschriften en vele lesboeken.

Promotie

Drs. Koos Duivesteijn-Ockeloen, docent in het mbo, verdedigt zijn proefschrift ‘Op zoek naar de totale mens' op vrijdag 12 februari 2016 om 16.00 uur bij de Open Universiteit in Heerlen. De promotor is prof. dr. W.J.H. Furnée (OU).

Koos Duivesteijn-Ockeloen