De moeder de vrouw leest in een leesclub

Jazeker, de moeder de vrouw, zij is nog steeds lid van een leesclub. Onderzoek uit 2015 wees uit dat zo’n 94% van lezers die verenigd zijn in leesclubs, vrouw is. Ondanks dat met enige regelmaat terecht wordt opgemerkt dat ook mannen steeds vaker zo verstandig zijn te kiezen voor een leesclub (zie het nieuwsartikel Dagblad Trouw), blijven de vrouwen voorlopig nog oververtegenwoordigd. Lizet Duyvendak vertelt in haar column Boekenweek: het is bal!: vrouwen lezen nu eenmaal meer.

De voorkeur van leesclubs voor boekenselectie

Of het boekenweekthema 'De moeder de vrouw' daarmee nog specifiek leesclubs zal aanspreken en de boekverkoop een extra zet zal geven, is overigens nog maar de vraag. Leesclubs in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk mogen dan een lichte voorkeur hebben voor boeken van vrouwelijke auteurs, Nederlandse leesclub kiezen niet specifiek voor de pennenvruchten van schrijfsters. Wél kiezen leesclubs vaker voor oorspronkelijk Nederlandstalig werk dan de doorsnee lezer in Nederland. Ook zijn zij met name geïnteresseerd in literaire fictie – en minder in non-fictie, al schijnen de mannen daar verandering in te gaan brengen.

In leesclubs worden met name recent verschenen boeken gelezen: na vijf jaar boet een roman al gauw aan populariteit in. Uitzonderingen daarop werden veroorzaakt door een ándere campagne van de CPNB: Nederland Leest. Voor die campagne werd vanaf 2006 tot en met 2014 steeds een 'ouder' boek uit de Nederlandse literatuur herdrukt en gratis verspreid, zoals Twee vrouwen in 2008 – een boek dat overigens prima past bij het thema van de huidige Boekenweek. Het boekenweekgeschenk zelf is gewoonlijk overigens geen populair werk voor een leesclubbespreking, waarschijnlijk vanwege de beperkte omvang: leesclubs zoeken boeken waarover voldoende te bespreken valt. De kwaliteit van een boek of de hoeveelheid discussiestof is natuurlijk niet recht evenredig aan het aantal pagina’s, en leesclubs steken dan ook veel moeite in hun boekenkeuze. Leesclubs gebruiken vaak recensies uit de kranten, maar kunnen ook gebruik maken van suggesties (en voldoende exemplaren) van de bibliotheek of de organisatie waaraan zij verbonden zijn. Daarnaast is het opvallend dat boeken die genomineerd zijn voor een van de grotere literaire prijzen, of daadwerkelijk in de prijzen gevallen zijn, populair zijn bij leesclubs.

De meerwaarde van een leesclub

Het bespreken van boeken in een leesclub is voor leden om meerdere redenen vruchtbaar én dierbaar. Veel leden geven bijvoorbeeld aan dat het samen kiezen, lezen en bespreken van boeken leerzaam is en bovendien een verrijking is op hun sociale leven. Redenen genoeg om ook jongeren (de gemiddelde leeftijd van leesclubleden is nu zo’n 65 jaar) kennis te laten maken met het concept 'leesclub'. Daarvoor bestaan diverse initiatieven op scholen. Zo worden leesclubs succesvol ingezet als alternatief voor het traditionele mondelinge examen literatuur, zie het artikel van Margot de Wit in het Levende Talen Magazine. Leerlingen kunnen leren hoe zij zelf een leesclub kunnen organiseren in de onder- of bovenbouw rondom een boek naar keuze. Ook zijn er prachtige kant-en-klare leesclubs specifiek voor bovenbouwscholieren te vinden rondom een heel aantal recente Nederlandse boeken. Hopelijk zullen er dan ook in de toekomst weer nieuwe lezers (m/v) kiezen om te lezen in een leesclub.

Dr. Marjolein van Herten is docent vakdidactiek Nederlands aan de Open Universiteit, gespecialiseerd in leergemeenschappen, samenstelling van leesclubs en het groepsgewijs discussiëren over boeken en literatuur.