Oorlogsenthousiasme

Volgens de overlevering werd in augustus 1914 in Duitsland het uitbreken van de oorlog met groot en algemeen enthousiasme begroet. Recent historisch onderzoek plaatst overigens vraagtekens bij dit overgeleverde beeld. Hoe dit ook zij, onder Duitse intellectuelen was het enthousiasme voor de oorlog in elk geval wel groot. In, letterlijk, duizenden geschriften en redevoeringen gaven zij uitdrukking aan wat 'de geest van 1914' werd genoemd: een gevoel van onderlinge verbondenheid, plichtsbesef en wederkerige bereidheid tot opoffering dat onder de hele bevolking zou hebben geleefd.

Een van de weinige Duitse intellectuelen die zich niet aansloot bij dit algemene oorlogsenthousiasme, maar zich er juist tegen verzette, was de filosoof Theodor Lessing (1872-1933). Lessing sprak zich al in het najaar van 1914 publiekelijk uit tegen de oorlog. Het viel hem op, dat veel van de Duitse intellectuelen zich in hun geschriften over 'de geest van 1914' beriepen op de geschiedenis. Zo zou het verleden aantonen dat Duitsland volstrekt gerechtvaardigd was in de oorlog die het voerde.

Dit veelvuldige beroep op de geschiedenis bracht Lessing tot een kritische analyse van de geschiedschrijving, waarvan zijn boek 'Geschichte als Sinngebung des Sinnlosen' de neerslag is. Dit boek werd grotendeels tijdens de oorlog geschreven, maar pas in 1919 gepubliceerd. Lessing is in dit boek uitermate kritisch over de aanspraak op kennis van het verleden die de geschiedschrijving maakt. Desondanks vindt hij geschiedschrijving buitengewoon belangrijk.

Locatie en aanmelden

De lezing vindt plaats op donderdag 16 juni 2022 van 19.00 tot 21.00 uur in studiecentrum Hasselt (Locatie Universiteit Hasselt, Auditorium Louis Roppe, Martelarenlaan 42, 3500 Hasselt, België).

U kunt zich gratis aanmelden door uiterlijk op 12 juni een e-mail te sturen naar openuniversiteit@uhasselt.be. Bij deelname tellen 4 studie-uren mee.

Filosoof Theodoor Lessing