De gedragsmatige kant van IT-beslissingen

Arno Nuijten over het doel van zijn leerstoel: 'Het vermeerderen van kennis om de besluitvorming over risico's (en mogelijkheden) van IT te verbeteren. De gedachte hierachter is dat IT-risico's grote impact op organisaties kunnen hebben en dat bestuurders en commissarissen niet zo goed weten wat ze hiermee aan moeten, maar wél een groeiende verantwoordelijkheid hebben richting stakeholders.' De leerstoel richt zich niet zozeer op de structuren en processen, maar op de gedragsmatige kant van IT-beslissingen zodat eventuele waarschuwingssignalen eerder worden herkend en eerder kan worden bijgestuurd. Onderzoek richt zich bijvoorbeeld op 'escalation of commitment' in complexe IT-projecten, waardoor dergelijke projecten als het ware een eigen leven gaan leiden en pas veel te laat gestopt of bijgestuurd worden. In experimenten met managers vond Nuijten samen met een internationaal team van onderzoekers (waaronder prof. Mark Keil) dat stop/doorgaan-beslissingen subtiel beïnvloed worden door de wijze waarop zo'n beslissing wordt gepresenteerd, bijvoorbeeld door de aandacht te richten op verliezen of winnen. Dergelijke 'biases' (beslissingsfouten) zijn onbewust van invloed op beslissingen. Samen met zijn promovendus dr. Nick Benschop stelde hij in experimenten vast dat wij ons bij dergelijke beslissingen zelfs onbewust laten sturen door de naam van het IT-project. 

Nuijten vergelijkt IT-projecten graag met de reis naar een vakantiebestemming en ziet diverse overeenkomsten in de manier waarop we daarbij onze beslissingen laten beïnvloeden (inclusief de rol van bijrijders/passagiers die zich met de reis bemoeien). De ruime ervaring van de bestuurder kan soms averechts werken bij het nemen van beslissingen, zo blijkt uit zijn onderzoek. Kennis over biases kan ook gebruikt worden om de toepassing en grenzen van slimmere interventies te verkennen (nudging en gamification), waardoor mensen verstandiger met IT-risico’s omgaan. De leerstoel past volgens Nuijten mooi in de opkomende aandacht voor 'behavioral (corporate) governance' en het denken over IT-governance alsmede het besef dat IT en risicogedrag steeds meer verweven zijn. 

Gedragscomponent bij IT-projecten onderbelicht

'Het wetenschapsgebied van mijn leerstoel is bijzonder relevant voor de private en publieke sector.' Nuijten wijst op de complexe en grote IT-projecten bij de overheid die een punt van zorg zijn bij volksvertegenwoordigers, deskundigen en ook het grote publiek. Velen zijn wellicht nog bekend met de bevindingen van de commissie Elias. Zeker, er zijn de laatste jaren grote stappen gezet op het gebied van public governance; de gedragsmatige-economische invalshoek component blijft echter nog steeds onderbelicht. Denk bij belangrijke beslissingen bij IT-projecten aan gedragsvalkuilen en biases in rapportages en hoe zich dit verhoudt tot de toetsende en zekerheid verschaffende functies gericht op effectieve public governance van complexe IT-projecten bij de overheid. En van de breed ingezette beweging richting Agile is nog nauwelijks bekend hoe zich dat verhoudt tot de biases in onze IT-beslissingen, zoals escalation of commitment.

Accenten in het onderzoek

Bij de start van de leerstoel wordt uiteraard door Nuijten een aantal accenten gelegd. Denk aan de selectie van IT governance processen. Voortbordurend op onderzoek van de Erasmus School of Accounting and Assurance (ESAA) zal initieel het accent liggen op de governance van IT-projecten. Die aansluiting wordt ook gezocht bij het onderzoek naar biases en interventies bij menselijke IT-gerelateerde beslissingen. Gegeven het toepassingsgerichte karakter van de leerstoel zullen in eerste instantie bij de interventies de principes van nudging en gamification worden onderzocht. In het onderzoek zal ook in het begin aandacht worden besteed aan de internal audit functie en public audit functie, mede omdat deze functies een sleutelrol krijgen toebedeeld in de beheersing van IT-risico’s en de gedragsmatige aspecten daarvan. 

Samenwerking ESAA – MST levert synergie op voor onderzoek en onderwijs

De bijzondere leerstoel is ingesteld door de Erasmus Universiteit Rotterdam Accounting, Auditing & Controlling (Eurac) BV en ondergebracht bij de vakgroep Technology van de faculteit Management, Science & Technology (MST). De doelstelling van de leerstoel  richt zich eenduidig  op het bijdragen aan de effectiviteit van de IT governance. Omdat IT Governance  zelf een breed onderzoeksterrein omvat, kan niet alleen onderzoek worden verricht dat aansluit bij de ambitie van de faculteit MST maar ook met dat van de ESAA. Daartoe is de faculteit MST een samenwerkingsverband aangegaan met ESAA om synergie te realiseren op specifieke onderzoeksterreinen. Denk aan het onderzoek rond de toenemende belangstelling bij stakeholders van ondernemingen en andere organisaties naar relevantie niet-financiële informatie over duurzaamheid. Maar ook op onderwijs willen de partners de handen in elkaar slaan om programma’s in co-creatie te ontwikkelen voor face-to-face en online onderwijs of combinaties hiervan (blended learning). 

Over Arno Nuijten

Na zijn studies aan de Fontys Hogeschool (Informatica, 1980-1984) en de Tilburg University (Bestuurlijke Informatiekunde 1984-1988)  volgde Nuijten een aantal beroepsopleidingen op het gebied van IT-auditing. In 2012 behaalde hij zijn PhD Information Systems and Economics aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij bekleedde vanaf 1984 functies in profit organisaties als Allied Breweries, Rabobank en Rabo Facet en verrichte sinds 1996 advies- en interim werkzaamheden bij diverse ondernemingen en overheid. In het onderwijs was hij o.a. werkzaam als lector bij het Nivra/Nyenrode, Tilburg University, Fontys Hogescholen en de Erasmus Universiteit. In 2012 werd hij benoemd bij de Erasmus School of Accounting and Assurance als wetenschappelijk directeur IT Auditing en Advisering. Naast de leerstoel is hij nu als programmadirecteur verantwoordelijk voor het expertisecentrum ‘Behavioral Risk & Nudges’ binnen Erasmus School of Accounting & Assurance en werkzaam als zelfstandig adviseur. Nuijten heeft talloze nationale en internationale publicaties op zijn naam staan.

Arno Nuijten