Bij het vervullen van hun (mensenrechten)verplichtingen onder EU-recht, vertrouwen de Europese lidstaten op elkaar. Dit wederzijds vertrouwensbeginsel moet worden beschouwd als een algemeen beginsel van Unierecht. Als zodanig vormt het één van de bouwstenen van de rechtsorde van de EU. En daarmee een relevante invalshoek om de samenwerkingsdynamiek tussen de lidstaten te bekijken.

Beïnvloeding externalisatie Europees asielrecht en wederzijds vertrouwen tussen EU-lidstaten

In het interne EU-asielrecht lijkt al langer een zeker spanningsveld te bestaan tussen het wederzijds vertrouwensbeginsel en de bescherming van mensenrechten in de praktijk. Daarnaast vindt in het asielrecht ook zogenaamde externalisatie plaats, het creëren van asielrecht dat van toepassing is buiten de Europese grenzen. Lynn Hillary onderzocht in hoeverre die externalisatie van Europees asielrecht invloed heeft op het wederzijds vertrouwen tussen de lidstaten, en - vice versa - in hoeverre het wederzijds vertrouwensbeginsel invloed heeft op deze externalisatie in het asielrecht. Daarbij richtte zij zich specifiek op de EU-Turkijedeal en de Belgische humanitaire visumpraktijk.

Resultaten van het onderzoek

De onderzoeker concludeert dat de EU en de lidstaten intern EU-asielrecht en extern Europees asielrecht zouden moeten beschouwen als integraal geheel. Zo moet worden voorkomen dat de externalisatie van Europees asielrecht negatieve gevolgen heeft voor het wederzijds vertrouwensbeginsel, dat wil zeggen het vinden van een balans tussen efficiënt Unierecht en de soevereiniteit van de lidstaten. Ook mag het geen negatieve gevolgen hebben voor het beginsel van loyale samenwerking (het waarborgen van de doelstellingen van de Unie) en het beginsel van fundamentele rechten. Daarom wordt een geïntegreerde aanpak van intern EU-asielrecht en extern Europees asielrecht aanbevolen. Een dergelijke aanpak moet bijdragen aan het versterken van Europees publiekrecht - waarvan wederzijds vertrouwen een elementair onderdeel is.

Promotie Lynn Hillary

Lynn Hillary (Neerpelt, 1992), is universitair docent Staats- en bestuursrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Op vrijdag 14 oktober 2022 om 16.00 uur verdedigt zij aan de Open Universiteit haar proefschrift met als titel 'Mutual trust as a general principle of EU law - External European Asylum law through the lens of member state cooperation'. Haar promotores zijn prof. mr. dr. Rolf Ortlep, Open Universiteit en Universiteit van Amsterdam en prof. mr. dr. Carla Zoethout, Open Universiteit en Universiteit van Amsterdam. De promotie is live bij te wonen aan de Open Universiteit in Heerlen en online te volgen via ou.nl/live.