De veelzijdige verlichting

De veelzijdige verlichting

  • Cultuurwetenschappen
  • CM0903
  • 7,5 EC
  • Vanaf € 504


Inhoud

De verlichting wordt vaak gezien als de bakermat van onze beschaving, omdat belangrijke waarden zoals tolerantie, emancipatie, de trias politica en de democratie er hun oorsprong vinden. Anderzijds zouden verlichtingsideeën zoals cultuurrelativisme, vernieuwingsdrang, beheersing en technocratie en een doorgeschoten rationalisering juist de ondergang van de beschaving hebben ingeluid. Het lijkt soms wel alsof historici, filosofen en opiniemakers niet over dezelfde verlichting spreken als zij haar prijzen of hekelen. Maar wat houdt het begrip 'verlichting' nu eigenlijk precies in en hoe wordt de verlichting afgebakend? Ondanks de bloei van het onderzoek naar de verlichting is er nog altijd geen overeenstemming over deze vragen en het is maar de vraag of die er ooit zal komen. Steeds meer onderzoekers geven blijk van zorg over een al te simplistische weergave van de verlichting, bijvoorbeeld als tijdperk van de rede, van de vooruitgang of van het toegenomen zelfbewustzijn. De verlichting was in werkelijkheid echter zo veelzijdig, dat we misschien wel helemaal niet kunnen spreken over “de” verlichting of “de” verlichtingsfilosofie. Er is, met andere woorden, geen gemeenschappelijke noemer te bedenken waaronder alle uitingen van de verlichting kunnen worden samengebracht. De verlichting wordt dan ook steeds vaker benaderd als een periodebegrip, net als ‘oudheid’, ‘middeleeuwen’ of ‘moderne tijd’. Volgens deze benadering moet het rijke palet van achttiende-eeuwse handelingen en ideeën in al zijn verscheidenheid worden onderzocht.

In deze cursus gaat de aandacht in de eerste plaats uit naar de verlichtingsfilosofie, dat wil zeggen, naar de denkers en ideeën uit de lange achttiende eeuw. De nadruk ligt daarbij op de Westerse verlichting. Deze denkers en teksten worden bestudeerd met aandacht voor de politieke, religieuze, economische, culturele en wetenschappelijke context van de achttiende eeuw. U kijkt, met andere woorden, niet naar de actualiteitswaarde van deze filosofische ideeën, maar naar hun waarde in de achttiende-eeuwse debatten. U sluit de cursus af met een beknopt eigen onderzoek naar een primaire bron uit de tijd van de verlichting. Het doel is dat u straks een wetenschappelijk gefundeerd en historisch verantwoord oordeel kunt vormen over (een aspect van) deze veelbesproken historische periode.

Leerdoelen

Algemene leerdoelen:
- U vergroot uw vaardigheden om primaire filosofische bronnen te analyseren;
- U vergroot uw vaardigheden om wetenschappelijke literatuur te zoeken, kritisch te beoordelen en te verwerken;
- U vergroot uw vaardigheden om een onderzoeksplan te schrijven t.b.v. een beknopt wetenschappelijk onderzoek;
- U vergroot uw vaardigheden om onderzoeksresultaten mondeling en schriftelijk te presenteren;
- U vergroot uw vaardigheden om een onderzoeksplan uit te werken tot een theoretisch ingekaderd, goed onderbouwd en helder geschreven beknopt wetenschappelijk essay.

Specifieke leerdoelen:
- U vergroot uw kennis en inzicht met betrekking tot de cultuurhistorische periode van de verlichting.
- U verwerft inzicht in een aantal (historiografische) discussies over de aard van de verlichting en u kunt hierin, gemotiveerd, een eigen standpunt innemen.
- U kunt zelfstandig een beschrijving en typering geven van (een deel van) het gedachtengoed van de in de cursus besproken verlichtingsdenkers en u kunt deze auteurs en hun opvattingen in de historische en filosofische context van de verlichting plaatsen.
- U kunt beargumenteren welke invloed historische ontwikkelingen (bijvoorbeeld de 'wetenschappelijke revolutie') hebben gehad op de filosofie van de verlichting.

Aanmelden

Aanmelden is alleen mogelijk voor studenten die formeel zijn toegelaten tot de masteropleiding.

Toelichting aanmelden

LET OP: deze mastercursus wordt in het academisch jaar 2023-2024 NIET aangeboden.

Begeleidingsvorm

De cursus kent een vast beginmoment (1e kwartiel) en wordt eenmaal per jaar aangeboden in het eerste tot tweede kwartiel. U legt samen met uw medestudenten onder intensieve begeleiding een vast traject af in een vast tempo. Er zijn verplichte bijeenkomsten.

Docenten

Tentamenvorm

Opdracht.

Tentamentoelichting

Mondelinge presentatie en een verslag van een onderzoek naar een primaire bron binnen een van de hoofdthema's van de cursus.

Tentamendata

Volgens afspraak.

Cursusmateriaal

- Een cursussite met daarop een studiehandleiding, het vademecum, en opdrachten.
- Een reader met primaire bronnen/ filosofische teksten.
- Een cursushandboek: Dorinda Outram, The Enlightenment, (derde druk, Cambridge 2013).

Digitale leeromgeving

Als student (na inschrijving) kunt u via de cursussite in de digitale leeromgeving naar de discussiegroepen. Hier kunt u met medestudenten en begeleider informatie uitwisselen en discussiëren over de leerstof.