Bij veel mensen met dementie is sprake van probleemgedrag, zoals hyperactief, angstig of juist apathisch gedrag. Dat leidt tot verminderde kwaliteit van leven, maar ook voor zorgen bij mantelzorgers en extra druk op verzorgenden. De individuele muziektherapeutische interventie ter vermindering van probleemgedrag bij mensen met dementie (IMTI-ProDem) is speciaal gericht op het terugdringen of stabiliseren van zulk probleemgedrag. De methode werd ontwikkeld onder leiding van Zuyd Hogeschool, samen met muziektherapeuten, an¬dere zorgprofessionals en cliëntvertegenwoordigers. IMTI-ProDem is gebaseerd op het individu, en afgestemd op gedrag en stemming van de persoon met dementie.

Kwalitatieve evaluatie van ervaringen

IMTI-ProDem werd in vier Limburgse zorginstellingen geëvalueerd door onderzoekers van onder meer de OU, Zuyd Hogeschool, Hogeschool Arnhem-Nijmegen, ArtEZ Conservatorium Enschede en Zuyderland Medisch Centrum. Negenenveertig bewoners van die zorginstellingen namen ieder deel aan negen sessies, gedurende een periode van drie weken. Voor de kwalitatieve evaluatie werd gebruik gemaakt van interviews met muziektherapeuten, zorgmedewerkers en mantelzorgers, en van hun logboeken.

Tijdens elke muziektherapiesessie werkt de muziektherapeut aan een behandeldoel gericht op het reduceren van specifiek probleemgedrag. In de sessies werden verschillende instrumenten ingezet, zoals gitaar, piano, orgel, tamboerijn en klankschaal. Er werd ook gezongen en naar muziek geluisterd. Op basis van de ervaringen tijdens de sessies, adviseert de muziektherapeut de verzorgenden over wat bijvoorbeeld tot ontspanning of juist activatie leidt zodat daar ook buiten de sessies op kan worden voortgebouwd.

Positieve veranderingen bij de deelnemers en mantelzorgers

De onderzoekers concluderen dat de therapie leidt tot positieve veranderingen in gedrag, stemming en welzijn van de deelnemers. Zowel de muziektherapeuten, mantelzorgers als verzorgenden merkten dat het probleemgedrag verminderde, ook na de sessie. Mantelzorgers ervaren minder zorgen om hun naaste en een gevoel van rust. De mensen met dementie beoordeelden hun eigen welbevinden na elke sessie beter dan van tevoren (voor zover de deelnemers daartoe in staat waren).
Op basis van het onderzoek kon de therapie ook doelgericht worden aangescherpt. Bijvoorbeeld de samenwerking met het zorgteam en de terugkoppeling aan de mantelzorgers zou verbeterd moeten worden, en de muziektherapeut moet beschikken over actuele patiëntinformatie.
De resultaten van de kwalitatieve evaluatie werden gepubliceerd in het Tijdschrift voor Vaktherapie (jaargang 17, nummer 1). De onderzoekers hebben ook een kwantitatieve, randomized controlled trial uitgevoerd naar de IMTI-ProDem. De resultaten daarvan zullen nog gepubliceerd worden.

De kwalitatieve evaluatie maakt deel uit van het ZonMW project De juiste snaar met Muziek.