Waarom moeten managers minder westers denken?

Jelle: 'Binnen de onderwijscontext en het hoger onderwijs in het bijzonder zie je dat veel studenten met een migratieachtergrond een achterstand hebben als het gaat om een succesvolle deelname aan dat onderwijs. In het algemeen geldt die achterstand voor mensen met een lagere sociaal-economische status, maar evengoed voor vrouwen binnen het academisch beroep. Bij hen en overige minderheidsgroeperingen is sprake van een relatief grote drop-out of ze leggen een minder succesvol traject af.'

Cultureel en sociaal kapitaal

'Er zijn verschillende redenen voor deze ongelijkheden en samen vormen die een complex vraagstuk. Dat zie je terug in de literatuur rond dit onderwerp, waar een veelheid aan verklaringen aan bod komt. Sommige onderzoekers concentreren zich op de student zelf, op zijn cultureel en sociaal kapitaal. Het ontbreken van een sociaal netwerk bijvoorbeeld verhindert een positieve onderwijservaring. Hier ligt de nadruk dus op een tekortkoming van de student of zijn gemeenschap. Op het niveau van het westerse onderwijssysteem stelt de Franse socioloog Bourdieu dat dit zodanig is ingericht dat ongelijkheden zich blijven reproduceren. Oftewel: je wordt in een bepaalde klasse geboren en die sociale status behoud je je leven lang.'

Kloof in relatie tot etnische meerderheid

'Op papier is sociale mobiliteit mogelijk. Dit met als achterliggende gedachte dat je je doel bereikt als je lang en goed genoeg je best doet. Maar in de dagdagelijkse praktijk valt dat tegen. Dat is voor een belangrijk deel terug te voeren op het feit dat ons systeem uitsluitend is gebaseerd op de westerse cultuur, waardoor etnische minderheden met een afwijkend cultureel en sociaal kapitaal een kloof ervaren in relatie tot de etnische meerderheid. Met andere woorden: ze worden onvoldoende gewaardeerd binnen het westerse systeem, dat vanwege zijn gesloten opzet zoals gezegd een voorname bron is voor de huidige ongelijkheden.'

Noodzakelijke dekolonisering

'Ook managers binnen het hoger onderwijs en in andere branches denken nog te vaak dat de oplossing bij de achtergestelde groepen zelf moet worden gezocht. Als iemand een taalachterstand heeft, gaan ze ervan uit dat het aanbieden van extra taallessen voldoende is. Met deze beperkte assimilatiegedachte geven ze indirect aan dat er niets schort aan het monoculturele westerse systeem. Kritische sociologen wijzen erop dat op die manier wordt voorbijgegaan aan een werkelijke oplossing, en dat is een structurele hervorming van dat systeem. In dat verband spreken ze over de noodzakelijke dekolonisering van het hoger onderwijs.'

Toenemende inzet van kennis uit niet-westerse culturen

'Dekolonisering houdt in dat het personeelsbestand en het curriculum multicultureel worden en dat we weg evolueren van de huidige westerse standaarden. Om die evolutie te versnellen gaan er onder kritische sociologen steeds meer stemmen op om in toenemende mate gebruik te maken van kennis en inzichten die tot stand zijn gekomen in niet-westerse culturen. Dit om een relatief kortzichtige blik op de culturele en sociale werkelijkheid te vermijden.'

Te veel profit, te weinig people en planet

'Wat geldt voor managers in het hoger onderwijs geldt in het algemeen voor de marketingmanagers op wie ik mijn aandacht richt in mijn onderwijs binnen de OU-vakgroep Marketing en Supply Chain Management. Het blijkt dat er vaak nog te veel aandacht is voor profit en te weinig aandacht voor people en planet. In september start de OU een even interessante als kritische cursus Marketingmanagement die in lijn ligt met wat ik zojuist duidelijk heb proberen te maken.'