Het zit in de familie: Joosten en Joosten
Het is begin jaren 2000 als het gezin Joosten op een familievakantie is. Het is mooi weer en in een stadje bekijken vader, moeder en tienerzoons Sebastiaan en Bram hier eens een monument en daar eens een kerk. Totdat vader Stef aan de rest van het gezin verkondigt: 'Sebastiaan en ik gaan even koffiedrinken.' Zijn andere zoon Bram en zijn vrouw weten: daar hoeven wij niet bij te zitten. Die doen dan wat voor zichzelf.
'Op een terrasje kwam op zulke momenten 'het aantekeningenboekje' tevoorschijn', herinnert Sebastiaan Joosten zich bijna 25 jaar later. 'Daarin stonden wiskundige ideeën die we allebei interessant vonden. We waren nieuwsgierig naar hoe bepaalde formules uit zouden pakken. Dat gingen we op zulke momenten eens rustig doorakkeren met z’n tweetjes.' Sebastiaan: 'Zo hebben we in al die vakanties heel wat uurtjes puzzelend doorgebracht.'
Elkaar huiswerk geven
En met dat puzzelen zijn ze nooit opgehouden, zowel samen als in hun individuele werk. Vader Joosten is hoogleraar Informatica aan de Open Universiteit en werkt daarnaast als digitale architect bij Sopra Steria, een Europees bedrijf dat consulting en digitale diensten biedt en software ontwikkelt. Zoon Joosten heeft van informatica ook zijn werk gemaakt, maar dan met een wiskundige achtergrond. Na een promotie aan de Open Universiteit en een academische carrière tot universitair docent werkt hij nu in de Verenigde Staten voor Amazon.
Daarbuiten bundelen vader en zoon nog steeds hun krachten. Dat is tegenwoordig wat uitdagender, omdat Sebastiaan in Minneapolis woont en Stef in Nederland. Hoe pakken ze dat aan? Sebastiaan: 'We bellen iedere zondag een uur: bij mij is het dan ochtend en bij Stef einde middag. Dan spreken we een bepaald project door en geven elkaar huiswerk: bijvoorbeeld een computerprogramma schrijven of een theorie uitzoeken.' Stef, met tevreden blik: 'Zo kun je op afstand toch samen aan een project werken. Dat vinden we allebei heel leuk.' Sebastiaan: 'We zijn gewoon elkaars favoriete sparringpartner.'
Beruchte dwarsliggers
Die samenwerking leidt tot serieuze resultaten. Na meer dan 25 jaar hebben ze hun eigen wiskundige theorie ontwikkeld, Ampersand genaamd. Hun laatste artikel binnen dit Ampersand-project presenteerden ze in de zomer van 2024 en gaat over datamigraties. Migraties zijn beruchte dwarsliggers binnen IT-projecten: ze zijn foutgevoelig en vaak moet een IT-systeem een tijdje uit de lucht voor de migratie. Maar: gelukkig is daar nu de nieuwe, op wiskundige theorie gestoelde methode van vader en zoon Joosten. Daarmee kan een datamigratie automatisch plaatsvinden zonder het systeem te onderbreken. Dat is sneller en levert minder risico’s op.
'Ampersand is een project van jaren geweest. Ik denk dat ik er voor het eerst over nadacht toen Bas (Sebastiaan, red.) nog op de basisschool zat', vertelt Stef. 'Ik wilde een einde maken aan al die grote mislukkende IT-projecten, waar de kranten vol van staan. Daarvoor ontwikkelde ik door de jaren heen mijn visie op oplossingen, en Bas is daarin altijd mijn wiskundig geweten geweest. Ik ben zelf opgeleid als elektrotechnicus en kom dus flink tekort op wiskundig gebied. Bas vult mij daarin perfect aan.'
Als tiener merkte Sebastiaan al dat technische vakken hem goed lagen. Hij koos na de middelbare school voor een studie natuurkunde en later voor een master wiskunde. Geïnspireerd door zijn vader; dat kon niet anders. Stef had zijn zoon toen al jarenlang wiskundige formules voorgelegd aan de keukentafel, op vakantie en tijdens speciale weekendjes waarin ze hele dagen 'aan het nerden' waren. Uiteindelijk verscheen in 2012 het eerste wetenschappelijke artikel over hun theorie. Het datamigratieverhaal is hun jongste publicatie.
Snel en enthousiast versus bedachtzaam en precies
Waarin schuilt hun kracht als duo? Daar hoeft Sebastiaan niet lang over na te denken: 'Stef voelt heel goed aan hoe iets kan landen in de praktijk. Hij ziet snel met welke oplossing er echt iets in de wereld verandert.' Stef: 'Tegelijkertijd kan ik daarin te snel en enthousiast zijn. Ik zie de mogelijkheden en wil dóór. Bas trapt dan op de rem en zegt: 'Volgens mij heb je hier iets over het hoofd gezien.'' Want, zo weten ze allebei: in software mag geen enkele fout zitten. Stef: 'Testen is niet voldoende; je moet zeker weten dat de achterliggende theorie honderd procent klopt. Bas is heel goed in het waterdicht maken van zo’n theorie.'
Algoritme als cadeau
Toch weten vader en zoon ook de 'uitknop' te vinden. Aan het kerstdiner praten ze bijvoorbeeld over andere zaken. Stef: 'Mijn vrouw werkt in de zorg, mijn andere zoon Bram is websitebouwer en meer visueel dan theoretisch ingesteld. Dus het nerden over computers en informatiesystemen bewaren Bas en ik voor de zondagen.'
En daarin weten ze elkaar zelfs na al die jaren nog te verrassen. Zo was Sebastiaan bezig met het bouwen van een typecheck-algoritme voor één van hun projecten, toen Stefs verjaardag naderde. Sebastiaan: 'Ik dacht: ik kan wel een cadeau in de winkel kopen, maar Stef wordt veel blijer als dat algoritme af is. Dus op zijn verjaardag gaf ik hem het algoritme cadeau. Hij was er inderdaad hartstikke blij mee.' Stef: 'We hebben er nog een mooie voetnoot van gemaakt in onze publicatie, met de tekst: Dit algoritme is het verjaardagscadeau van Sebastiaan aan Stef geweest. Geweldig leuk natuurlijk.'
Stef Joosten is hoogleraar Informatica aan de Open Universiteit. Hij studeerde elektrotechniek aan de Universiteit Twente en is daar ook gepromoveerd in de informatica. Eind jaren negentig werkte hij bij zijn eigen IT-bedrijf en ontwierp informatiesystemen. In die tijd benoemde de Open Universiteit hem tot hoogleraar. Sindsdien combineert hij het bedrijfsleven met het hoogleraarschap.
Na zijn bachelor natuurkunde en een master discrete wiskunde aan de Universiteit Twente belandde Sebastiaan Joosten als promovendus bij de Open Universiteit. Daar deed hij onderzoek naar hardware-verificatie. Voor zijn postdoc ging hij naar Innsbruck en uiteindelijk werd hij universitair docent aan Dartmouth College (VS). In 2024 maakte hij de overstap naar het bedrijfsleven: hij werkt nu voor Amazon als onderzoeker bij de afdeling Automated Reasoning in Minneapolis.
Tekst: Jette Pellemans
Illustratie: Caroline Cracco