Profiel is nog geen loopbaankeuze

Wie van enige afstand kijkt naar het landschap van profiel- en pakketkeuze, moet wel constateren dat het voor leerlingen geen sinecure is om de juiste bestemming te kiezen en ook te bereiken. 
De wettelijke verplichting van een profiel- en pakketkeuze op veertien- of vijftienjarige leeftijd is niet alleen (te) vroeg, maar staat ook haaks op empirische evidenties over de toekomstige arbeidsmarkt, de noodzaak van een leven lang ontwikkelen en inzichten uit de neurologie over de breinontwikkeling van jongeren in deze levensfase. De grote uitval in het eerste jaar van vervolgstudies is meer dan een teken aan de wand. 

Scholen worden geacht de leerlingen in hun ontdekkingsreis met raad en daad bij te staan, maar worden verder vrijwel volledig vrijgelaten in het vormgeven van de loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB). Het gevolg is een grote diversiteit waarbij sommige leerlingen de juiste route vinden maar andere leerlingen de weg kwijtraken. 
Los van alle inspanningen en inzichten over profielen en pakketten blijkt het leven soms sterker zijn dan de leer. Leerlingen volgen soms het beroep van hun ouders. Bijna een op de vijf leerlingen krijgt een beroep dat aansluit bij de verwachtingen op twaalfjarige leeftijd. Maar vaak is grilligheid troef als je kijkt naar de opleiding enerzijds en het latere beroep anderzijds.

Wat is nu wijs voor scholen en leerlingen om de juiste bestemming te vinden?

Gezien de wettelijke verplichting om te kiezen moeten leerlingen en scholen de voorbereiding op het vervolgtraject ná de school zeer serieus nemen. Slagen voor het eindexamen is mooi, maar als je vervolgens in de verkeerde trein blijkt te zitten, kom je niet meer gemakkelijk terug op het juiste spoor. Van scholen mag verwacht worden dat ze hun leerlingen bij de loopbaanoriëntatie en -begeleiding bijstaan met maximale intensiteit (vorm en inhoud) en extensiteit (gedurende de hele schoolloopbaan). De vijf loopbaanvragen van Marinka Kuijpers (Wat kan ik het beste? Waar ga ik voor? Waar ben ik het meest op mijn plek? Hoe bereik ik mijn doel? Wie kan mij daarbij helpen? ) moeten daarbij leidend zijn en niet het kortetermijnbelang (Welk profiel is leuk en haalbaar?). 
Leerlingen doen er verstandig aan hun horizon zo ruim mogelijk te houden en alle kansen te benutten om nieuwe mogelijkheden te verkennen. Je hart en je voorkeuren volgen is een goede raad, maar de mogelijkheden van de arbeidsmarkt laten meewegen is een even waardevol advies. 
Het onderwijsconcept van Agora biedt in onze ogen een dergelijke ruime oriëntatie die zich over de hele schoolloopbaan uitstrekt. De praktijk die we de komende jaren in kaart gaan brengen, zal uitwijzen of deze verwachting gerechtvaardigd is.

Deze column staat als epiloog in het rapport 'Leren voor een leven lang ontwikkelen, katern 1 - Voorstudie', dat te downloaden is.