Strafrecht en mensenrechten

Tijdens deze cursus wordt het strafrecht vanuit het perspectief van de bescherming van mensenrechten bekeken en wordt ingegaan op het belang en de waarde van die mensenrechten. Tijdens de cursus komt een aantal rechten en waarborgen aan bod, welke onder andere in het Europees Verdrag ter bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) en het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (Handvest EU) staan. In de eerste twee leereenheden gaan we in op de betekenis van de mensenrechten in het algemeen en de waarde daarvan voor de strafrechtspleging in het bijzonder. Omdat we ons in de cursus beperken tot Europa, zal aandacht worden besteed aan het EVRM en het Handvest EU en de vraag hoe die twee mensenrechtenverdragen zich tot elkaar verhouden, wat de reikwijdte van die verdragsbepalingen is en hoe die doorwerken in de Nederlandse rechtsorde.
In de leereenheden 3 tot en met 8 wordt vervolgens op specifieke rechten ingegaan, waarbij de focus vooral ligt op de vraag in hoeverre er discrepanties bestaan tussen de wijze waarop het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en/of het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) daaraan invulling geven en de
wijze waarop die rechten in Nederland door de wetgever en/of de Hoge Raad (HR) worden geïnterpreteerd.

De volgende mensenrechten komen aan de orde:

- het verbod op onmenselijke en vernederende behandeling;
- de presumptie van onschuld;
- het nemo-teneturbeginsel;
- het recht op vrijheid;
- het recht op verdediging; en
- het recht op een onafhankelijke en onpartijdige berechting.

Leerdoelen
Na afronding van deze cursus ben je in staat om:
- de verschillen tussen de (door)werking van het EVRM en het EU-strafrecht te schetsen;
- de reikwijdte en inhoud van een aantal beginselen en rechten (het folterverbod, de presumptie van onschuld, het nemo-teneturbeginsel, het recht op verdediging en het recht op een onafhankelijke en onpartijdige berechting) zoals opgenomen in het EVRM en het Handvest van de EU uit te leggen (kennis);
- de bovengenoemde rechten en beginselen toe te passen op een strafrechtelijke casus (toepassing);
- de rechtspraak van het EHRM en het HvJ EU ter zake van bovengenoemde rechten en beginselen te begrijpen en eventuele verschillen tussen het EHRM en het HvJ EU te identificeren (inzicht);
- eventuele discrepanties tussen de uitleg van de bovengenoemde rechten en beginselen op Europees en nationaal niveau te identificeren (inzicht);
- een uitspraak van het EHRM, HvJ EU of een nationale rechter te toetsen aan de bestaande rechtspraak ter zake en daarover schriftelijk te rapporteren in de vorm van een zogeheten annotatie (oordeelsvorming en communicatie).