Strafrechtelijk bewijs

Het onderzoek in strafzaken staat voor het grootste gedeelte in het teken van het bewijs. Tijdens het vooronderzoek zijn politie en justitie druk in de weer met het verzamelen van feiten die benodigd zijn om te kunnen bepalen of er een strafbaar feit is gepleegd en zo ja, welk feit en door wie? Tijdens het onderzoek ter terechtzitting is het aan de strafrechter om die feiten te waarderen. Daarnaast kan de strafrechter ook zelf onderzoek (laten) doen. Daarbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het horen van de verdachte, getuigen en deskundigen. In het Wetboek van Strafvordering zijn bevoegdheden gecreëerd en genormeerd die politie en justitie in staat stellen om feiten te verzamelen. Verder bevat het WvSv normering van het onderzoek ter zitting en het eindoordeel, opdat de gevonden feiten zorgvuldig – onder andere met oog voor tegenspraak – worden gewaardeerd.

Kennis van bewijs en bewijsrecht is onontbeerlijk voor de strafrechtjurist. Daarnaast willen we je in deze cursus doordringen van het feit dat enkel de kennis van de bewijsrechtelijke regels onvoldoende is voor goed inzicht in het strafrechtelijk bewijs. Om die reden zullen we uitstapjes maken naar de rechtspsychologie. Vanuit die discipline is in de voorbije jaren kritiek gekomen op de wijze waarop juristen met bewijs in strafzaken omgaan. Niet alleen zouden politie en justitie leiden aan tunnelvisie, maar ook kwam er het verwijt van 'slapende strafrechters'; rechters die onvoldoende kritisch het ter zitting door het Openbaar Ministerie aangedragen bewijsmateriaal benaderden.

Is de kritiek vanuit de rechtspsychologie (deels) terecht? Is het bewijsoordeel in strafzaken onvoldoende genormeerd en biedt het te weinig waarborgen om gerechtelijke dwalingen in strafzaken te voorkomen, of valt het allemaal wel mee? Om je in staat te stellen deze en andere vragen te (kunnen) beantwoorden, zullen we je tijdens deze cursus via een scala aan onderwerpen laten zien op welke wijze het bewijs in strafzaken thans is genormeerd. Daartoe zullen we de belangrijkste bronnen van het bewijs zoals die in het Nederlandse bewijsrecht zijn toegelaten bespreken en ingaan op de mogelijkheden van partijen om de inhoud van dat bewijs te weerspreken. Uiteraard ontbreekt ook het sluitstuk van elke deugdelijke rechterlijke beslissing, de motivering, niet. Aan het eind van de cursus kun je dan zelf een oordeel vellen over de vraag of het strafrechtelijk bewijsrecht aan de maat is… of misschien (gedeeltelijk) niet.

Leerdoelen
Je bent na afronding van de cursus in staat om:
- de uitgangspunten van het bewijs en bewijsrecht en de wijze waarop die in het Nederlandse bewijsrecht tot uiting komen weer te geven (kennis en inzicht);
- de wettelijke en de in de jurisprudentie ontwikkelde eisen met betrekking tot het bewijs in strafzaken toe te passen op een concrete casus (kennis en toepassing);
- de diverse vormen van normering van het bewijsoordeel (wettelijke bewijsvoorschriften, het creëren van de mogelijkheid tot tegenspraak, en motiveringsvoorschriften) te onderscheiden en tevens te duiden hoe deze verschillende wijzen van normering op elkaar inwerken (inzicht);
- inzichten vanuit de psychologie toe te passen op een strafrechtelijke casus (kennis en toepassing);
- een oordeel te vormen over de kwaliteit van de normering van het bewijsoordeel in de Nederlandse strafrechtspleging (inzicht en oordeelsvorming).