Vrouwen in opstand!

Aan het eind van de negentiende eeuw kwamen overal in de Westerse wereld vrouwen in opstand. Zij demonstreerden in de straten van Londen, voor het Witte Huis in de Verenigde Staten, maar ook op het Amsterdamse Museumplein en op het Binnenhof in Den Haag. Bewust geworden van hun achtergestelde positie, streden zij openlijk voor hun rechten, waarvan kiesrecht er een was.

Suffragettes

Vrouwen vroegen zich hardop af waarom het kiesrecht voor mannen steeds verder werd uitgebreid, maar zij daarvan werden buitengesloten. De vrouwen, die streden naar het verwerven van stemrecht, werden in Groot-Brittannië dan ook 'suffragettes' genoemd – daarbij verwijzend naar het Engelse woord 'suffrage', dat stemrecht betekende.

Ansichtkaarten

Van binnenuit de samenleving kwam deze roep om verandering en werden de gangbare, door cultuur bepaalde opvattingen over de rol van mannen en vrouwen (dit wordt 'gender' genoemd) en daarmee de sociale orde en traditionele verhoudingen betwist. Mannen begonnen zich, door het verlies van deze oude zekerheden, bedreigd te voelen. Een tegenbeweging kwam op gang die zich erop richtte de man-vrouw-rollen ter discussie te stellen. Ansichtkaarten waren daarvoor een fantastisch medium.

Rond de eeuwwisseling waren ansichtkaarten zeer geliefd en konden ze goedkoop in grote aantallen tegelijk geproduceerd worden. In de Verenigde Staten en Groot-Brittannië boden ze dan ook voor zowel de suffragettes als de tegenbeweging de mogelijkheid hun boodschap snel en goedkoop te verspreiden. Beide groepen, zowel voor als tegen, zetten daarbij representaties van mannelijkheid in voor hun boodschap.

Traditioneel

Baby’s, zoals op de hier afgebeelde ansichtkaart, en kleine kinderen speelden de hoofdrol op de anti-suffragettes ansichtkaarten en dienden ertoe het publiek te herinneren aan de traditionele rol van vrouwen als zorgzame moeders en wat er gebeurde als vrouwen deze, van God gegeven taak, veronachtzaamden. Op de kaart zien we een diepongelukkige, krijsende baby, omdat, zo lijkt de ondertitel te suggereren, zijn moeder een suffragette was die niet thuis was. Op de achterkant van de ansichtkaart was bovendien een apart versje gedrukt waaruit duidelijk de ellende bleek die de moeder hem of haar had bezorgd: 'Mummy is a Suffragette / And I am no one's pet / Oh! Why am I left all alone / To cry and suffer yet'. De boodschap was duidelijk: moeders plaats was thuis, bij de kinderen. Als zij dat niet was, dan stortte zij haar kroost in het ongeluk.

Kiesrecht

In Nederland werd de strijd traditioneler, zonder ansichtkaarten, gevoerd, en kregen vrouwen in 1917 passief en in 1919 actief kiesrecht. Het is echter geen gestreden strijd: het streven van vrouwen naar gelijke rechten en het afbreken van traditionele rolmodellen is tot op heden springlevend.

Wilt u meer weten? Schrijf u dan in voor de cursus
CB5602 Filosofie van de Cultuurwetenschappen,
CB6202 Kleding spreekt. Mode, cultuur en identiteit of
CB3902 De nieuwe mens. Een nieuwe visie op Nederland rond 1900.

Voor meer ansichtkaarten neemt u een kijkje op de boeiende website the suffrage postcard project.

Dr. Caroline Drieenhuizen, Universitair docent, onder andere gespecialiseerd in de vroegmoderne en moderne (cultuur)geschiedenis van Nederlands-Indië en Indonesië, koloniale samenleving en elites, (post)koloniaal Nederland, culturele dekolonisatie, etnografisch verzamelen in een koloniale context, de betekenisverandering van voorwerpen en de museale (re)presentatie van die voorwerpen.