Opvattingen en waarden van de wereldbevolking
Dat blijkt uit onderzoek op basis van de World Values Survey, een enorme database met allerlei gegevens over opvattingen en waarden van de wereldbevolking. Arbeids- en organisatiepsycholoog Karin Proost van de Open Universiteit voerde het onderzoek uit samen met vier collega’s van Vlaamse universiteiten. ‘We waren benieuwd naar het effect van individuele waarden in combinatie met nationale waarden op het welzijn van jongeren.’
Twee theorieën
De onderzoekers wilden ook achterhalen voor welke van twee belangrijke theorieën het meeste bewijs gevonden kan worden: de self-determination theory of de person-environment fit theory. De eerste stelt dat intrinsieke waarden nastreven het individuele welzijn bevordert, terwijl het nastreven van extrinsieke waarden negatief zou zijn. De tweede theorie veronderstelt dat het niet uitmaakt wélke waarden je aanhangt, zolang ze maar passen (‘fit’) in die van je omgeving.
Zelfdeterminatie
In de studie werd bewijs gevonden voor de ‘zelfdeterminatietheorie’ en niet voor de fit-theorie. Een toch wel verrassende conclusie, vindt Karin Proost. ‘Op basis van de fit-theorie, die overtuigend is aangetoond in vele studies, zou je toch verwachten dat jongeren gelukkiger zijn als ze doelen nastreven die hun omgeving ook goedkeurt.’ In dit onderzoek blijkt echter dat jonge mensen tussen 18 en 30 jaar zich per definitie gelukkiger, tevredener en gezonder voelen als ze bijvoorbeeld een bijdrage willen leveren aan de samenleving of zichzelf willen ontplooien. Oók als hun omgeving vindt dat het belangrijk is om macht en succes te na te streven. Proost: ‘Opvallend was ook hoe sterk de impact van de context is: jongeren zijn gelukkiger, meer tevreden en gezonder wanneer ze leven in een samenleving waar intrinsieke waarden belangrijk zijn en extrinsieke waarden minder van tel zijn.’ De uitkomsten zijn gecorrigeerd voor het onderwijsniveau, sociale klasse en inkomen, maar niet voor geslacht (vrouw of man).
Materialisme
Wereldwijd neemt het materialisme toe, ook onder tieners. Een zorgelijke ontwikkeling, als je het bekijkt vanuit dit onderzoek. De onderzoekers plaatsen wel kanttekeningen bij hun research. Karin Proost: ‘Er is meer evidentie nodig. We kunnen met meer zekerheid conclusies trekken wanneer de resultaten worden gerepliceerd in verder onderzoek’ Daarnaast komen in de World Values Survey niet alle intrinsieke en extrinsieke waarden aan bod. ‘Macht’ ontbreekt bijvoorbeeld in de waardenset.
Aanbevelingen
Desondanks doen de onderzoekers voorzichtige aanbevelingen, bijvoorbeeld om jongeren te stimuleren intrinsieke waarden na te streven. Ook biedt de studie aanknopingspunten voor langetermijnbeleid. Een samenleving met minder baanonzekerheid, werkloosheid en geweld brengt extrinsieke waarden meer naar de achtergrond. Dat doet iedereen goed.
Karin Proost deed het onderzoek samen met Anja Van Den Broeck (KU Leuven), Bert Schreurs (VU Brussel), Arne Vanderstukken (HIVA Leuven) en Maarten Vansteenkiste (UGent).
