null Wendbare wetgeving en wetsuitvoering in de digitale rechtsstaat

RW_JLTPEV_2025_head_large.jpg

Wendbare wetgeving en wetsuitvoering in de digitale rechtsstaat

  • Rechtswetenschappen
  • Contractonderwijs
  • Start september/oktober 2025
  • 30 studie uren
  • € 2.600,- (eenmalig)
  • In samenwerking met Universiteit Leiden
  • Hybride: face 2 face en online

Zorgen dat wetten werken – ook in de praktijk

Een nieuwe wet kan op papier helemaal kloppen. Maar hoe vertaal je de juridische taal naar processen, systemen en dagelijkse besluitvorming? Hoe zorg je dat wetgeving niet alleen klopt in theorie, maar ook uitvoerbaar is voor organisaties én begrijpelijk voor mensen?

In dit programma leer je waarom wetten vaak ingewikkeld zijn en maak je kennis met methoden om de regels te analyseren, structureren en vertalen naar de praktijk. Samen met juristen, ICT-specialisten en beleidsadviseurs werk je aan een concrete opdracht, met een gedeelde aanpak en taal. Zo bouw je aan wetgeving die doet wat ze belooft.
 

Voor wie is dit programma bedoeld?


Voor professionals die werken aan wetgeving, beleid en uitvoering – en die willen dat wetten in de praktijk écht werken.

Denk aan:
•    Wetgevings- en uitvoeringsjuristen
•    informatie- of businessanalisten
•    (beleids)adviseurs bij ministeries of adviesbureaus
•    ICT-ontwikkelaars en - architecten
•    uitvoeringsmedewerkers bij uitvoeringsinstanties 

Ben jij degene die de vertaling van wet naar digitale uitvoering moet maken — zonder dat iemand precies uitlegt hóé? Dan geeft dit programma  je precies het houvast dat je zoekt, met een solide basis in methoden en samenwerkingsvormen. Zo leer je als jurist begrijpen wat nodig is in de uitvoering en als uitvoerder wat essentieel is in wetgeving. Samen ontdekken jullie hoe je beide werelden effectief met elkaar verbindt.
 

Waarom dit programma?
 

Wetgeving is een van de pijlers van onze rechtsstaat. Goede wetten verdienen een goede uitvoering. Toch loopt het daar in de praktijk vaak mis: omdat wetgeving complex is, omdat IT en uitvoering onvoldoende worden meegenomen, of omdat juristen, ontwikkelaars en beleidsmakers simpelweg niet dezelfde taal spreken.
Dit programma helpt je om die kloof te dichten. Je leert wetgeving analyseren én vertalen naar logische, transparante en uitvoerbare oplossingen. Voor beleid dat werkt, systemen die kloppen en besluiten die uitlegbaar zijn.
Want fouten in wetstoepassing raken mensen — mensen die vastlopen, tussen wal en schip raken of niet krijgen waar ze recht op hebben.
 

Wat levert het op?


•    Inzicht in de ‘juridische grammatica’ van wetgeving 
•    Kennis van methoden om wetgeving gestructureerd te analyseren – en hoe je deze in de praktijk kunt toepassen. 
•    Vaardigheden om effectief samen te werken met andere disciplines
•    Reflectie op je rol in de digitale rechtsstaat
•    Een netwerk van gelijkgestemden die werken aan dezelfde opgave: rechtmatige en rechtvaardige wetsuitvoering 
Na afronding ontvang je een certificaat . 
 

Wat ga je leren?
 

Je leert  waarom wetgeving complex kan zijn en hoe je die complexiteit hanteerbaar kunt maken. Hoe wetgeving is opgebouwd: de juridische grammatica van regels. Je maakt kennis met methoden om wetgeving te analyseren en structureren met oog voor uitvoerbaarheid, transparantie en juridische correctheid. Je bouwt kennis en vaardigheden op die toepasbaar zijn in elk domein waarin wet- en regelgeving een digitale vertaling krijgt – van vergunningen, toeslagen en privacy tot mobiliteit en strafvordering.

Je oefent met
•    het ontleden van wetsartikelen met de juridische grammatica
•    het toepassen van methoden voor gestructureerde analyse van wetgeving 
•    het verbinden  van juridische, technische en beleidsmatige perspectieven
 

Hoe is het programma opgebouwd?

 
Het programma bestaat uit vier bijeenkomsten en zelfstudie. Er zijn twee fysieke bijeenkomsten in Utrecht en twee online sessies. Tussen de bijeenkomsten werk je in kleine groepen aan een huiswerkopdracht, met ondersteuning van ervaren docenten.

Bijeenkomst 1 – fysiek
•    De impact van digitalisering op wetgeving en de rechtsstaat
•    Inzicht in opbouw van wetgeving en in methoden voor gestructureerde analyse
•    Toelichting op de huiswerkopdracht 

Bijeenkomsten 2 & 3 – online
•    Werkbijeenkomsten waarin je  gezamenlijk aan de huiswerkopdracht werkt
•    Ruimte voor vragen  aan de docenten

 Bijeenkomst 4 – fysiek 
•    Presentatie en bespreking van de huiswerkopdrachten
•    Reflectie op de politiek-bestuurlijke context van digitalisering en de rechtsstaat en de rol van wendbare wetsuitvoering daarin
•    Paneldiscussie met externe sprekers en docenten 
 

Begeleiding

Wendbare wetgeving en wetsuitvoering is een praktijkgericht programma met een stevige academische basis. In korte tijd leer je wat inrichting van digitale uitvoering van wetgeving complex maakt, en je wetgeving gestructureerd  analyseert en vertaalt naar de uitvoering.
De opleiding bestaat uit een aantal bijeenkomsten en zelfstudie. Je werkt in duo’s of kleine groepen aan een huiswerkopdracht. Deelnemers brengen verschillende achtergronden mee - juridisch, technisch en beleidsmatig - wat het leerproces verdiept. Je leert elkaars taal spreken én scherpt je eigen rol aan.
De werkwijze is interactief: korte inleidingen worden afgewisseld met opdrachten, uitwisseling en reflectie. Er is volop ruimte voor praktijkvragen en toepassing binnen je eigen organisatie.
 

Denk mee en deel je kennis in de community  


Digitalisering zet rechtsstatelijke principes onder druk, maar biedt ook kansen voor beter bestuur en toegankelijker recht. In de community Digitalisering en Rechtsstaat onderzoek je met professionals hoe recht en technologie samen kunnen meegroeien. Kernthema’s hierbij zijn: het reguleren van digitalisering en het verantwoord toepassen van recht in digitale systemen. Via onderzoek, kennisdeling, blogs, interviews en bijeenkomsten bouwen deelnemers samen aan een toekomstbestendige rechtsstaat. Iedereen met interesse is welkom om mee te denken en bij te dragen. 
Wil je op de hoogte blijven? Je kennis delen of actief bijdragen aan de community? Geef je interesse door of meld je aan op LinkedIn.
 

Wie zijn de docenten en sprekers?

Het programma wordt geleid door docenten van diverse universiteiten en experts uit de praktijk. Aan de basis ligt Legal Technologies: de brug tussen recht en tech, de verbinding tussen beleid en uitvoering.

Ronald Damhof is Chief Data Officer van het ministerie van Justitie en Veiligheid en voorzitter van de CDO Raad van Justitie en Veiligheid waar o.a. Politie, OM, Rechtspraak, IND, DJI, de Raad van de Kinderbescherming zitting in hebben. Gezamenlijk staan zij aan de lat om gegevensbeleid verder te professionaliseren en de uitvoering van dat beleid te standaardiseren en operationaliseren. Dit strekt zich uit van gegevenstyperingsbeleid (eenheid van taal), gegevenskwaliteitsbeleid, gegevensdelingsbeleid naar gegevensgebruiksbeleid.

Mariette Lokin studeerde Nederlands recht (civiel recht) aan de Rijkuniversiteit Leiden en vervulde functies op het gebied van wetgeving en wetgevingsbeleid bij de Ministeries van LNV, Justitie en V&W. In 2018 verdedigde zij haar proefschrift Wendbaar wetgeven, de wetgever als systeembeheerder. Daarvoor onderzocht zij hoe de wetgever zijn product en proces zo kan inrichten dat wetgeving vertaalbaar wordt naar traceerbare en uitlegbare algoritmen. Haar werk bij de Belastingdienst was daarvoor een inspiratiebron. Mariette is bijzonder hoogleraar Wetgeven in de digitale rechtsstaat aan de Open Universiteit en werkt daarnaast als adviseur bij Hooghiemstra & Partners.

John Bulles is mede-auteur van het boek Wetsanalyse en nauw betrokken bij de (door)ontwikkeling van de Wetsanalyse methode. Hij heeft ook een belangrijke inhoudelijke bijdrage geleverd aan open wereldstandaarden voor kennismodellering, zoals BPMN, DMN en SBVR. John, van oorsprong wiskundige, is sinds 2005 werkzaam bij PNA Group als consultant, docent en kennismodelleur. Daarnaast is hij lid van het CTO-team van PNA. Vanuit zijn consultancy-werkzaamheden ondersteunt John meerdere organisaties bij het in de praktijk brengen van Wetsanalyse.

Frank Harmsen is sinds 2008 Hoogleraar Digitalisering, verbonden aan de Universiteit Maastricht. Daarnaast is hij directeur van PNA Group, één van de grondleggers van de wetsanalyseaanpak. Hij is 30 jaar actief als organisatieadviseur op het snijvlak van ICT en de uitvoering, vooral in overheidsorganisaties en financiële instellingen. Zijn onderzoek, onderwijs en advieswerk richten zich op het verbeteren en versnellen van digitalisering, en op de transformatie van organisaties met behulp van digitalisering.

Reijer Passchier is als Hoogleraar Digitalisering en de democratische rechtsstaat verbonden aan de Open Universiteit en als Universitair Docent Staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden. Daarnaast is hij directeur van het Joint Legal Technologies Program voor professionals, een samenwerking van de Universiteit Leiden en de Open Universiteit. Hij onderzoekt de consequenties van digitalisering voor het functioneren van onze constitutie. In 2021 verscheen zijn prijswinnende boek Artificiële intelligentie en de rechtsstaat.

Sprekers

Kees Verhoeven is Tech-expert, eigenaar van Bureau Digitale Zaken en voormalig Tweede Kamerlid voor D66 (2010-2021). Hij zette digitale technologie op de politieke agenda en was tweemaal IT-politicus van het jaar. Als ondernemer adviseert hij overheden, branches en bedrijven over de digitale transformatie. Met als doel deze duurzaam, menselijk en veilig te laten zijn. Hij maakt direct duidelijk wat de gevolgen zijn voor mensen, de maatschappij en onze democratie. Voordat Kees de digitale politicus van Nederland werd, werkte hij tien jaar voor het midden- en kleinbedrijf waarbij opkwam voor de belangen van zelfstandige ondernemers en bedrijven. Door die ervaring kent hij het bedrijfsleven van binnenuit. Het leggen van verbindingen en het slaan van bruggen tussen verschillende belevingswerelden is een van zijn belangrijkste drijfveren.

Ivar Timmer is lector Legal Management & Technology en inhoudelijk onderzoekscoördinator van het Legal Tech Lab, onderdeel van het Centre of Expertise Applied Artifical Intelligence. Zijn aandachtsgebieden zijn het (her)ontwerpen van juridische diensten en processen (legal service design), met bijzondere aandacht voor technologie en AI (legal tech) en juridisch risicomanagement. Hij is initiatiefnemer van de leergemeenschap Digitale vertalingen, waarin methoden voor systematische vertaling van regelgeving naar digitale systemen centraal staan.

 

 

 

Aanmelden

Er is plaats voor maximaal 20 deelnemers. Om de kwaliteit van de cursus te waarborgen, starten we alleen wanneer er minstens 16 aanmeldingen zijn. We raden aan je samen met een collega in te schrijven – bijvoorbeeld een jurist met een IT-professional – maar je kunt ook individueel meedoen.

Voor de editie van april/mei 2026 kun je je aanmelden tot 15 maart 2026. Gebruik hiervoor de knop aan de rechterkant. Lees voordat je je inschrijft eerst onze inschrijfvoorwaarden.
 

Bijeenkomsten per editie

 
April – mei 2026 (Run 1)
•    Woensdag 15 april 2026, 10.00 – 17.00 uur (fysiek)
•    Woensdag 22 april 2026, 13.30 – 17.00 uur (online)
•    Woensdag 29 april 2026, 13.30 – 17.00 uur (online)
•    Woensdag 6 mei 2026, 10.00 – 17.00 uur (fysiek)
 
November 2026 (Run 2)
•    Donderdag 5 november 2026, 10.00 – 17.00 uur (fysiek)
•    Donderdag 12 november 2026, 13.30 – 17.00 uur (online)
•    Donderdag 19 november 2026, 13.30 – 17.00 uur (online)
•    Donderdag 26 november 2026, 10.00 – 17.00 uur (fysiek)
 

Studiebelasting


Circa 30 uur, inclusief bijeenkomsten, opdracht en zelfstudie


Locatie


De fysieke bijeenkomsten vinden plaats in Creative Valley in Utrecht (direct naast Utrecht Centraal).


Certificering


Bij deelname aan alle bijeenkomsten ontvang je een certificaat. De cursus is geaccrediteerd met 24 POJ-punten voor overheidsjuristen.

Prijsinformatie

De kosten voor deelname bedragen € 2.600 (vrij van btw). Dit is inclusief toegang tot het studiemateriaal en begeleiding, maar exclusief aanbevolen literatuur.
 

Aanbevolen literatuur (niet verplicht)
 

•    Artificiële intelligentie en de rechtsstaat
     (januari 2021 | ISBN 978-94-629-0890-1)
•    Wetsanalyse voor een werkbare uitvoering van wetgeving met ICT
     (juni 2021 | ISBN 978-94-629-0937-3) - dit boek is open access beschikbaar

Deze boeken zijn geen verplichte kost, maar worden wel sterk aanbevolen als achtergrond en verdieping bij de thema’s van het programma.
Deelnemers kunnen gebruikmaken van de reguliere opleidingsbudgetten binnen hun organisatie. Informeer bij je werkgever of er mogelijkheden zijn voor vergoeding.