Erfgoed onder vuur
De Colt .32 was het favoriete wapen van de Nederlandse kapitein Raymond Westerling. De man die tijdens de Indonesische Revolutie verantwoordelijk was voor duizenden doden op Zuid-Sulawesi tussen december ’46 en maart ’47, stopte dit pistool bij zich als hij zijn kaki uitgaanstenue aantrok.
Op een sokkel of in het depot?
Sinds het begin van deze eeuw wordt het wapen tentoongesteld in het Nationaal Militair Museum. Hoe moet je met een dergelijk controversieel object omgaan? Hoort een wapen dat verwijst naar massamoorden wel thuis in een museum? En zo ja, hoe presenteer je dit dan en met welk verhaal?
Podcast Erfgoed onder vuur
De podcast is een interdisciplinaire samenwerking van de Open Universiteit en Beyond Walls. We onderzoeken hoe om te gaan met cultureel erfgoed dat verwijst naar massamoorden. Historica Caroline Drieënhuizen en politiek filosoof Marieke Borren gaan in gesprek met Joss Wibisono, journalist en onderzoeker, Harm Stevens, conservator van het Rijksmuseum, Dirk Staat, conservator Nationaal Militair Museum en Jazzy Taihuttu, kunsteducator en regie-assistent van de film De Oost.
Beluister de podcast
Sprekers
|
|
Marieke Borren is universitair docent filosofie aan de faculteit Cultuurwetenschappen van de Open Universiteit. Haar onderzoeks-expertise ligt op het snijvlak van de politieke filosofie en de fenomenologie, waarbij ze bijzondere aandacht heeft voor postkoloniale en feministische perspectieven. Ze houdt zich bezig met de geleefde ervaring van democratisch burgerschap en van openbare ruimten, en dan met name die van uitsluiting, en ‘democratisch ongemak’, waaronder ‘wit ongemak’. Daarbij is ze onder meer geïnteresseerd in de vraag hoe macht en ideologieën het gebruik van grootschalig politiek geweld (misdaden tegen de menselijkheid, genocides, Apartheid, slavernij) legitimeren, en in processen van ontmenselijking van mensen die niet op jou lijken. Borren promoveerde op de politieke fenomenologie van Hannah Arendt (UvA, 2010). Sindsdien werkte ze aan diverse filosofie-faculteiten en opleidingen genderstudies. Ze heeft veel gepubliceerd over displacement en de rechteloosheid van vluchtelingen en illegale migranten. Een verblijf in 2015-2017 als postdoc in Zuid-Afrika, vormde de aanleiding voor haar huidige onderzoek over de belichaming van witheid, en de manier waarop etniciteit de geleefde ervaring van openbare ruimten vormt. Ze blogt onregelmatig over bovenstaande thema’s op haar Blog Essays over wereld. Voor Borrens academische publicaties, zie: openuniversiteit.academia.edu/MariekeBorren |
|
|
Caroline Drieënhuizen is historicus en werkzaam als universitair docent aan de Open Universiteit. Ze is gespecialiseerd in (post)koloniaal Indonesië en heeft een grote belangstelling voor musea, materiële cultuur en de Europese culturele dimensie van kolonialisme en dekolonisatie. Op haar eigen blog schrijft ze over het Nederlands koloniaal verleden en de omgang daarmee. Bijzondere aandacht heeft ze voor de 'levens' en betekenissen van objecten uit koloniale collecties en voor de wijze waarop in het verleden en heden de voormalige Nederlandse koloniën in tentoonstellingen worden gepresenteerd. |
|
|
Joss Wibisono is freelancejournalist en publicist. Hij schrijft voornamelijk voor Indonesische media als Tempo(Jakarta), Tirto.id (Jakarta) en Suara Merdeka (Semarang), maar zijn essays zijn ook gepubliceerd in het Nederlands, Engels en Frans. Voordat het in 2012 werd opgeheven, heeft Wibisono 25 jaar gewerkt voor de Indonesische afdeling van Radio Nederland Wereldomroep, de laatste twee jaar als senior redacteur. In 2011 was hij visiting scholar aan het Center for South East Asian Studies of Kyoto University in Japan. In 2012 heeft hij een verzameling essays in boekvorm gepubliceerd, onder de titel Saling Silang Indonesia Eropa, over de wederzijdse invloeden tussen zijn moederland en Europa. In 2017 publiceerde hij de novelle Nai Kai, over een slaaf uit Nederlands-Indië die in Nederland als operazanger furore maakte, en een bundel met korte verhalen over Indonesiërs in het verzet in Amsterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit jaar verscheen zijn vierde boek, over taal en macht in Indonesië. Hij woont in Amsterdam. |
|
|
Harm Stevens is conservator bij de afdeling geschiedenis in het Rijksmuseum. Stevens is auteur van Gepeperd verleden. Indonesië en Nederland vanaf 1600 (2015), een boek over de verbeelding van thema’s als koloniale repressie, geweld, Indonesisch vrijheidsstreven en dekolonisatie in voorwerpen in de collectie van het Rijksmuseum. Momenteel werkt hij samen met (o.a.) Amir Sidharta en Bonnie Triyana aan een tentoonstelling over de Indonesische revolutie, 1945-1950. Revolusi (werktitel) gaat in februari 2022 open in het Rijksmuseum. |
|
|
Jazzy Taihuttu (1992) heeft een achtergrond in kunst- en filmeducatie en is werkzaam als docent film op Het 4e Gymnasium. Naast haar docentschap werkt Jazzy aan educatieve projecten, meestal over het koloniale verleden (in Nederlands-Indië) en de impact daarvan op onze huidige maatschappij. Voor de speelfilm 'De Oost' (regie Jim Taihuttu, verwacht najaar 2020) werkte zij als regie-assistent en ontwikkelt ze het educatieve project 'De wereld van de Oost'. |
|
|
Dirk Staat is conservator Public History bij het Nationaal Militair Museum te Soesterberg. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden en werkte achtereenvolgens bij het Koninklijk tehuis voor oud-militairen en was directeur collecties bij het Legermuseum te Delft. |
Productie
|
|
Suzanne Rastovac is historicus, curator en ontwikkelt vanuit het platform Beyond Walls erfgoedprojecten en publieksprogramma’s op het snijvlak van koloniale geschiedenis, hedendaagse kunst en (visual) storytelling. Zij heeft een achtergrond in Internationale Betrekkingen en koloniale geschiedenis (BA/MA) met een specialisatie in Nederlands-Indië en Indonesië. Zij woonde in Maleisië waar zij een minor postcolonial studies afrondde aan de Universitas Sains Malaysia. Bij het Indisch Herinneringscentrum ontwikkelde zij eerder publieksprojecten als Gepeperd Verleden, Blinde Vlekken en Huizen van Aankomst. Gedreven door de vraag wat koloniaal erfgoed betekent vandaag de dag zet zij zich vanuit haar platform Beyond Walls in om een breed publiek te verbinden aan deze wereldgeschiedenis. |
|
|
Jeremy Flohr is filmmaker, visual storyteller en audio producer met een Bachelor of Law in zijn pocket. Zijn werk bevindt zich op het snijvlak van koloniale geschiedenis, persoonlijke verhalen en sociaal-maatschappelijke thematiek. Onder andere maakte hij films voor o.a. New Dutch Connections, de Nationale Indiëherdenking, Nationaal Comité 4 en 5 mei en Groenlinks. Jeremy’s films zijn te zien geweest in musea en tentoonstellingen, o.a. Joods Historisch Museum en Haags Historisch Museum. Voor Mapping Slavery produceerde hij samen met Nancy Jouwe en Babs Gons in 2018 de serie Sporen van Slavernij. Voor Read My World produceert hij een item met als werktitel Gentrified Stories, over de gevolgen van gentrificatie in diverse stadsdelen in Amsterdam. Ook in zijn thuisstad Utrecht is hij maatschappelijk betrokken en geeft masterclasses in de wijk Overvecht. Geïntrigeerd door inspirerende mensen en hun persoonlijke verhalen, zijn gevoel voor storytelling en zijn unieke oog en stijl als filmmaker, geeft hij vorm aan het ontdekken van onderbelichte verhalen die nodig zijn te worden gehoord. |
|
|
Armando Ello is een creatieve ondernemer, fotograaf en filmmaker. Zijn werk richt zich op het fotograferen en documenteren van mensen met wortels uit de voormalige koloniën met een focus op Nederlands-Indië. Armando fotografeerde honderden mensen met wortels in Indonesië voor de Moesson (2005 - 2015), Hoezoindo en zijn eigen publicaties zoals Zwarte Huid Oranje Hart (2009), Twijfelindo (2015) en Indoworldphotoproject (2020). Ook produceerde hij films voor TedxEducation en diverse Nederlandse muziekensembles waaronder Calefax. Armando's werk was te zien op de Nederlandse televisie, zoals het programma Van Jakarta tot Rotterdam en National Geographic. Als ondernemer ontwikkelt hij bottom-up initiatieven en financiert hij zijn projecten via crowdfunding die hij zelf faciliteert. Hij is gespecialiseerd in online marketingstrategie en sociale media en heeft zijn eigen label in eigen beheer opgericht. Op dit platform publiceert hij boeken zoals het succesvolle fotografieproject Twijfelindo en Indoworld waarvoor hij de wereld rondreisde en diasporagemeenschappen wereldwijd portretteerde. |
|
|
Martje aan de Kerk is historicus en gespecialiseerd in de psychiatrische en medische geschiedenis in de vroegmoderne periode. Zij werk als postdoc onderzoeker en projectleider van verschillende activiteiten bij de Open Universiteit. Het leggen van verbindingen tussen het heden en verleden heeft haar speciale interesse en als projectleider voor de activiteiten voor de Maand van de Geschiedenis werkte zij mee aan de realisatie en inhoud van deze podcast. |
|
|
Evelien van Nieuwenhoven is onderzoeks- en onderwijsmedewerker bij de Open Universiteit, in de vakgroep Letterkunde van de Faculteit Cultuurwetenschappen. Zij werkte mee aan de realisatie van deze podcast, omdat haar onderwijsinteresse zich richt op de impact van maatschappelijk relevante podcasts. |
Over Beyond Walls
Beyond Walls is een platform van onafhankelijke erfgoedprofessionals, onderzoekers, kunstenaars en beeldmakers van nu. In de vorm van erfgoedprojecten, hedendaagse kunst, co-creaties en publieksprogrammering verkent Beyond Walls de vraag wat koloniaal erfgoed betekent in de wereld van nu. Dit met als doel bij te dragen aan een samenleving waarin ieders verhaal en perspectief telt. Beyond Walls opereert vanuit een vaste kern: Suzanne Rastovac (historicus, curator en co-founder Beyond Walls), Jeremy Flohr (filmmaker, visual storyteller, audio engineer en co-founder Beyond Walls), Armando Ello (creatieve ondernemer, fotograaf en filmmaker) en Glenda Pattipeilohy (educator, producent en community builder).