Bescherming van persoonsgegevens in een strafrechtelijke context

De komst van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) heeft het recht van eenieder om in elk geval te weten welke gegevens van hem of haar bekend zijn bij allerlei instanties duidelijk op de kaart gezet. Tevens zijn die instanties zich meer dan ooit bewust van het feit dat zij bij het verwerken en delen van persoonsgegevens een grote mate van terughoudendheid en zorgvuldigheid aan de dag moeten leggen. Binnen het veiligheidsdomein is eveneens sprake van het op grote schaal verwerken en delen van persoonsgegevens. Hierop is echter niet de AVG van toepassing. Voor de verwerking van persoonsgegevens door de AIVD en MIVD is er het gesloten verstrekkingsstelsel van de Wiv 2017. Voor politie en justitie is er daarnaast een andere richtlijn van de EU: de Richtlijn gegevensbescherming door politie en justitie (Richtlijn 2016/680). Die richtlijn is per 1 januari 2019 verwerkt in de Wet politiegegevens en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens.

Het aparte regiem voor gegevensbescherming in het kader van de strafvordering is logisch verklaarbaar vanuit het belang van het voorkomen en opsporen van strafbare feiten en het berechten en bestraffen van degenen die zich daaraan schuldig maken. Dat betekent echter niet dat dit doel het verwerken en delen van persoonsgegevens in de strafrechtelijke context ongelimiteerd mogelijk maakt.

In deze cursus zullen wij stilstaan bij de begrenzing van de mogelijkheid tot verwerking en deling van persoonsgegevens. Vragen die aan de orde komen zijn onder andere:
• De politie bewaart jarenlang persoonsgegevens – mag dat wel?
• Wat zijn de risico’s van ambtsberichten van de AIVD?
• Onder welke omstandigheden mogen politiegegevens over (potentiële) terroristen worden gedeeld met andere instanties?

Achtereenvolgens komen in ieder geval de volgende onderwerpen aan bod:
- strafvordering en strafrecht en privacy;
- wetssystematiek – de Wet politiegegevens;
- wetssystematiek - de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens;
- wetssystematiek – het gesloten verstrekkingsstelsel van de Wiv 2017
- concrete toepassingen: het gebruik van camerabeelden;
- concrete toepassingen: open source intelligence
- concrete toepassingen: casusoverleg radicalisering, extremisme en terrorisme.

Leerdoelen
Na afronding van de cursus heb je de volgende leerdoelen bereikt.
Je:
- hebt weet van het belang van privacybescherming en meer specifiek de bescherming van persoonsgegevens in relatie tot andere belangen in het kader van de strafvordering en kunt daarin ook een beredeneerd standpunt innemen;
- kent het systeem van gegevensbescherming op basis van de Wet politiegegevens en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens en kunt dat systeem ook toepassen op een relevante casus;
- weet in welke gevallen en onder welke voorwaarden persoonsgegevens in het kader van de opsporing, berechting en bestraffing mogen worden ontvangen en mogen worden gedeeld met andere (niet-justitiële) instanties en kunt die wetenschap ook toepassen op een relevante casus;
- bent in staat om op basis van de kennis over de bescherming van persoonsgegevens en de mogelijkheden tot het delen van die gegevens door verschillende instanties een beredeneerd oordeel te vellen over het gebruik van persoonsgegevens in een strafrechtelijke context met behulp van nieuwe technologieën, zoals het gebruik van kentekenregistraties, het gebruik van algoritmen en het al dan niet geautomatiseerd doorzoeken van social media;
- bent in staat om dat oordeel schriftelijk te verwoorden.