‘Alle geschiedenis is eigentijdse geschiedenis’, zo betoogde de Italiaanse historicus Benedetto Croce. Anders gezegd: iedere tijd stelt zijn eigen vragen aan het verleden. In maatschappelijke discussies komt dan ook regelmatig een historisch perspectief naar voren. Denk vandaag de dag bijvoorbeeld aan discussies over grondwettelijke rechten, de plaats van geloof in de samenleving, en de opkomst van de participatiemaatschappij. Ook binnen het wetenschappelijk debat over Nederland in de moderne tijd lopen de meningen van historici geregeld in meer of mindere mate uiteen. Was de periode van afzwakkende politieke tegenstellingen na 1813 het gevolg van een behoefte aan consensus of was dit het resultaat van een machtiger en strenger optredend centraal bestuur? Is het beeld van een door ‘verzuiling’ tot op het bot verdeeld Nederland wel juist? En vanuit welke motieven is onze verzorgingsstaat ontstaan: solidariteit met zwakkeren of een verlangen naar individuele autonomie?

In deze cursus verdiept u zich in drie thema’s uit de geschiedenis van Nederland in de negentiende en twintigste eeuw. Het eerste deel gaat over de ontwikkeling van de democratie en de rechtsstaat. Aan bod komen onderwerpen als de ontwikkeling van een centraal overheidsapparaat, de grondwet en de verschillende (politiek-)ideologische stromingen. In het tweede deel maakt u kennis met de veranderende rol van de protestantse en de katholieke kerk, de invloed van religie op de samenleving en op de politieke cultuur. Het laatste deel biedt u inzicht in de ontwikkeling van de armenzorg en de opkomst van de verzorgingsstaat. U verwerft niet alleen kennis over deze thema’s, maar bestudeert aan de hand van een selectie artikelen ook het historisch-wetenschappelijk debat dat erover wordt gevoerd. In het verlengde daarvan relateert u de bestudeerde thematiek aan huidige maatschappelijke discussies, inclusief de rol die historici daarin spelen.

Leerdoelen
Na afloop van deze cursus kunt u:
- de ontwikkeling van de democratische rechtsstaat in Nederland na 1800 beschrijven;
- de veranderende rol van religie in de Nederlandse samenleving in de negentiende en twintigste eeuw uiteenzetten;
- ontwikkelingen in de armenzorg en de opkomst van de verzorgingsstaat in Nederland in de moderne tijd weergeven;
- perspectieven op deze onderwerpen relateren aan recente historisch-wetenschappelijke debatten;
- visies in maatschappelijke debatten gerelateerd aan deze onderwerpen historisch contextualiseren.