Fundamentele rechten in de 21e eeuw

De rechten van de mens en het formuleren van aanspraken in termen van fundamentele rechten zijn in de 21ste eeuw bijna een vanzelfsprekendheid geworden. Voorbeelden zijn de claims tot een (middels het recht te beschermen) eigen identiteit; de verdedigers van de positie van dieren die pleiten voor de erkenning van dierenrecht(en) en de rechtszaken over de klimaatverandering, waarbij het recht op leven en op privacy een belangrijke rol speelden.

Ondanks het feit dat mensenrechten onderdeel uitmaken van vrijwel alle hedendaagse rechtsstelsels, vormen de reikwijdte en de begrenzing ervan voortdurend onderwerp van publiek debat en van rechterlijke uitspraken. Vanuit juridisch oogpunt kan men bijvoorbeeld de volgende vragen stellen: Mag de overheid het dragen van de boerka in de openbare ruimte verbieden of is dat in strijd met de vrijheid van godsdienst? Bestaat er zoiets als een recht op genderidentiteit? Valt het verbranden van een vlag bij wijze van protest onder de vrijheid van meningsuiting? In meer filosofische zin leidt het fenomeen van de mensenrechten eveneens tot intrigerende vragen. Zijn mensenrechten waarlijk universeel? Is de toename van de claims in termen van mensenrechten een goede ontwikkeling of is er een grens aan deze ontwikkeling?

De rechten van de mens maken tegenwoordig dan ook een vast onderdeel uit van de curricula van de Nederlandse universiteiten. Aan de Open Universiteit is dat als onderdeel van het bacheloronderwijs, in het bijzonder in de verplichte (schrijf)cursus Schrijven over grondrechten. Waar laatstgenoemde cursus zich primair richt op het ontwikkelen van de schrijfvaardigheid van studenten aan de hand van onderwerpen op het terrein van de grondrechten of mensenrechten, is de voorgestelde mastercursus bedoeld als een verdieping van de basiskennis en het bieden van verdergaande inzichten in mensenrechten/fundamentele rechten in het publieke debat, het juridische en filosofisch discours.




Leerdoelen
Na afronding van deze cursus:
- heb je inzicht in de verhouding tussen het nationale recht en internationale mensenrechtenverdragen en kun je beschrijven hoe dit in de (rechts)praktijk uitwerkt (kennis en inzicht);
- kun je beargumenteerde voorbeelden geven van de wijze waarop fundamentele rechten een rol spelen in het (inter)nationale recht en het politieke discours (toepassen van kennis en inzicht);
- ben je in staat om verschillende visies ten aanzien van fundamentele rechten weer te geven en kun je hierin een gefundeerd standpunt innemen (oordeelsvorming, communicatie);
- kun je jurisprudentie over fundamentele rechten kritisch lezen en analyseren vanuit de besproken perspectieven uit de literatuur (oordeelsvorming);
- ben je in staat om aan de hand van argumenten, mede ontleend aan de relevante literatuur, te discussiëren over fundamenteel rechtelijke vraagstukken (oordeelsvorming, communicatie);
- ben je in staat om bevindingen van rechtswetenschappelijk onderzoek mondeling te presenteren in groepsverband (oordeelsvorming, communicatie).

Meer informatie
Het hoofddoel van de cursus is je inzicht te bieden in de ontwikkelingen op het terrein van de fundamentele rechten, in het rechtsfilosofisch discours en in het publieke debat. Bovendien word je ingewijd in de actuele discussies die tegenwoordig plaatsvinden over waardenconflicten in het debat over fundamentele rechten.