Nederlandse studenten bij beste van Europa, als ze meer keuzetijd krijgen
Dat blijkt uit het rapport 'Leren voor een leven lang ontwikkelen - de verborgen valkuil van het examenprofiel' van professor dr. Jos Claessen, emeritus hoogleraar onderwijskunde aan de Open Universiteit. Volgens hem moet het systeem van examenprofielen op de schop en moeten leerlingen de kans krijgen pas op latere leeftijd zo’n profiel te kiezen. Nu leidt dit systeem tot uitval en studievertraging in het hoger onderwijs.
Europese vergelijking
Nederlandse studenten doen het helemaal niet zo slecht als Europese cijfers op het eerste gezicht lijken aan te tonen. Volgens cijfers van de OESO rondt slechts 30 procent van de bachelors hun hbo- of universitaire studie binnen de normale studieduur af. Met dat percentage behoort Nederland tot de hekkensluiters in Europa. Als ze echter drie jaar langer de tijd krijgen, voltooit 70 procent van de studenten hun studie. Dat is ver boven het Europese gemiddelde van 63 procent van de OESO landen.
De goede bedoelingen van het examenprofiel
Volgens Claessen is die behoefte aan meer tijd een gevolg van de examenprofielen die 200.000 leerlingen van vmbo-2, havo-3 en vwo-3 jaarlijks op relatief jonge leeftijd moeten kiezen. Die zijn gekoppeld aan een beroeps- of vervolgopleiding. De bedoeling van de examenprofielen was dat ze uitval in het vervolgonderwijs zouden voorkomen. In de praktijk leidde de invoering ervan niet tot verbetering. Ook de koppeling met het vak Loopbaan Oriëntatie en -Begeleiding (LOB) leidde niet tot minder uitval. Nog steeds schrijven jaarlijks 37.000 beginnende studenten in het hoger onderwijs zich niet in voor het tweede jaar van hun opleiding. Dat is 25 procent van het totaal. Twee derde switcht naar een andere opleiding of instelling en een derde verlaat het hoger onderwijs.
Een verborgen valkuil
De aanleiding voor het onderzoek van Claessen naar de studieloopbanen in internationaal perspectief was de studieloopbaan van een groep Agora-afgestudeerden. Hij volgde drie jaar lang 22 eindexamenleerlingen havo en vwo van vo-school Wings Agora in Roermond volgde. Na drie jaar bleken 19 van de 22 leerlingen nog steeds te studeren, maar tweederde wel bij een andere opleiding dan waar ze waren begonnen of na een tussenjaar. Opvallend genoeg veranderden studenten zelfs in hun tweede jaar nog van route. Vandaar dat hij naar de nationale en internationale cijfers is gaan kijken. Uiteindelijk blijkt het percentage Nederlandse studenten hoger onderwijs dat de studie afrondt dus hoger dan dat van hun Europese collega's. Maar ze nemen er wel meer tijd voor.
Veerkracht
Zijn conclusie: 'We mogen trots zijn op al deze switchers en onderbrekers. De oorzaak van de grillige studieloopbaan van onze studenten ligt bij de verborgen valkuil van het examenprofiel. Leerlingen maken een keuze en hobbelen hierna verder door het voortgezet onderwijs. Pas als ze gaan studeren merken ze dat hun profiel toch niet aansluit bij hun interesses of talenten en vallen ze in die kuil,' legt Claessen uit. 'Maar ze hebben de veerkracht om te heroriënteren en het uiteindelijk af te ronden'. Claessen pleit ervoor om het systeem van examenprofielen flexibeler te maken. 'Er is dus werk aan de winkel voor de overheid.' Zijn bevindingen over het profielkeuzeproces sluiten aan bij drie proefschriften die recent zijn verschenen. Ook die plaatsen vraagtekens bij de vroege keuzes die leerlingen nu moeten maken voor hun verdere studie of beroep.
Download het rapport Leren voor een leven lang ontwikkelen - De verborgen valkuil van het examenprofiel.
