Mens-dierrelaties en therapieën

Antrozoölogie is het onderzoeksterrein dat zich bezighoudt met de relatie tussen mens en dier. Dat is een heel breed terrein. Een van de deelgebieden is de studie naar het inzetten van dieren in een therapeutische setting. Dat kan zijn psychotherapie, maar ook fysiotherapie, spraaktherapie enzovoorts. Dit deelgebied is sinds 2009 de kern van Karin Hedigers onderzoek. Haar oratie is dan ook voornamelijk gewijd aan de relatie klinische psychologie en antrozoölogie.

One Health als kader

Na een overzicht van de plaats die dieren innemen binnen de klinische psychologie en de bewezen effectiviteit van hun inbreng, kijkt Hediger vooruit. Er zijn nog veel dingen die we niet weten en daar is onderzoek voor nodig. Hediger pleit ervoor om het concept One Health daarbij als kader te nemen. Het uitgangspunt van One Health is dat de gezondheid van mens, dier en milieu nauw met elkaar verbonden zijn. Daarom is een multidisciplinaire samenwerking tussen mens- en diergeneeskunde van grote toegevoegde waarde voor gezondheid en welzijn van mens en dier. Deze benadering brengt als vanzelfsprekend met zich mee dat antrozoölogisch onderzoek niet alleen oog moet hebben voor het effect van dierondersteunde interventies op patiënten, maar ook voor de effecten op de dieren.

Leren van werken met dieren

Dieren voegen iets toe aan een therapiesessie. Als je begrijpt hoe dat werkt, wat er speciaal is aan die sessie of aan dat dier, dan kun je die principes of mechanismen ook in andere therapieën gebruiken. In de loop der jaren heeft Hediger gezien dat therapeuten die werken, of gewerkt hebben, met dieren hun werkwijze aanpassen ook in sessies zónder dieren. Hediger: 'Ik merk zelf ook dat ik geleerd heb om veel meer te letten op de lichaamstaal van mijn patiënten. Ik merk dat ik meer focus heb op de relatie, op acceptatie. Ik let meer op wat er op het moment zelf gebeurt, los van de geschiedenis van de patiënt. Ik ga tijdens een sessie vaker wandelen, of we praten ergens buiten op een bankje in de natuur.'

Dieren overbodig maken in therapieën?

Hediger besluit met een hypothetische vraag: als we de kennis die we opdoen in diertherapieën kunnen vertalen naar betere therapie ook zonder dieren, hebben we de dieren dan nog nodig? Zelf is ze ervan overtuigd dat het overdragen en vertalen van de inzichten uit de antrozoölogie zijn beperkingen heeft. 'Factoren als bewegen, in de natuur zijn, motiveren, emotionele betrokkenheid… die kun je overdragen naar therapieën zonder dieren. Maar sommige mechanismen treden alleen in werking als er een dier aanwezig is - die kan een behandelaar nooit in werking zetten. De uitdaging voor ons is te ontdekken wanneer en voor wie dierondersteunde therapie nodig is en wanneer het genoeg is om de dankzij dieren aangeleerde principes mee te nemen in een therapie zonder dieren'.

Oratie, symposium en afscheidsrede

De oratie van Karin Hediger is getiteld Moving forward: how animal-assisted interventions can enrich healthcare. Hij zou plaatsvinden op 10 december 2021 om 16.00 uur in Heerlen. Voorafgaand aan de oratie zou om 12.30 uur de afscheidsrede plaats van prof. dr. Marie-José Enders-Slegers plaatsvinden, de voorganger van Hediger als leerstoelhouder Antrozoölogie, met aansluitend van 14.00 tot 16.00 een symposium.

NB Mede door de coronagerelateerde maatregelen hebben we helaas moeten besluiten om de oratie van prof. dr. Karin Hediger en de afscheidsrede van prof. dr. Marie-José Enders (resp. aankomend en vertrekkend hoogleraar op de Leerstoel Antrozoölogie) uit te stellen. Deze redes en het bijbehorende symposium waren gepland op vrijdag 10 december 2021. Er wordt een nieuwe datum gezocht in het voorjaar van 2022. Zodra deze datum bekend is, zal hierover nader bericht worden.

Lees meer over het onderwijs en onderzoek op het gebied van Antrozoölogie. Of bezoek de themapagina Het effect van een huisdier.