Promotie: Een paard in de psychotherapie
De inzet van paarden in therapie
Bij de slachtoffers van de Volendamse cafébrand bleek er een grote behoefte te zijn aan nabijheid, troost, warmte en een natuurrijke omgeving, ver weg van de rampplaats. Omgang met paarden kan zo’n omgeving bieden. Paarden zijn prooidieren én sociale dieren met een sterk kudde-instinct. Ze zijn constant alert op hun omgeving. Binnen de kudde heeft elk dier zijn rol en identiteit en de dieren stemmen onderling hun gedrag op elkaar af. Dat maakt dat paarden experts zijn in het lezen van de omgeving en van lichaamstaal, óók in hun interactie met mensen. Een gegeven waar in de therapie gebruik van gemaakt wordt.
Wetenschappelijk bewijs
Hoewel het gebruik van dieren in de zorg toeneemt, was er tot nu toe geen wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van paard-ondersteunde therapieën. Ook is er nog geen duidelijk theoretisch kader ontwikkeld. Daarom besloot Kovács deze vorm van therapie binnen een wetenschappelijk raamwerk te onderzoeken. Hij richtte zich in zijn onderzoek op volwassenen die psychische hulp zochten vanwege uiteenlopende klachten, zoals angst en depressie. Vaak was bij deze groep sprake van ingrijpende gebeurtenissen in hun jeugd - zoals verwaarlozing, misbruik, oorlog of adoptie - die in het volwassen leven tot psychische problematiek hadden geleid. Hij vergeleek de groep die paardtherapie volgde (Equine-assisted Short Term Psychodynamic Psychotherapy oftewel ESTPP) met een controlegroep die reguliere psychotherapie kreeg, dus zonder inzet van paarden.
Competentie en verbondenheid ervaren
Kovács stelt vast dat therapie waarbij paarden worden ingezet bijzonder geschikt lijkt voor patiënten met onveilige hechtingsstijlen en beperkingen in persoonlijkheidsfunctioneren. De eigenschappen van het paard, in combinatie met zijn vermogen tot emotionele afstemming, scheppen een veilige setting. De interactie met het paard biedt deze patiënten een unieke kans om competentie en verbondenheid te ervaren. De veilige setting die ontstaat in de interactie met het paard maakt dat patiënten nabijheid durven te verkennen en de relatie tussen stress, lichamelijke gewaarwordingen en emoties beter leren begrijpen.
Kovács beschrijft bijvoorbeeld in een van zijn studies hoe het was voor een patiënt met een misbruikverleden om te ervaren dat zij met alleen haar eigen lichaamsbewegingen dat grote en sterke paard kon besturen. De ervaringsgerichte aard van ESTPP stelt patiënten in staat om deze processen op een directe en betekenisvolle manier te onderzoeken.
Waardevolle toevoeging
Over het algemeen bleken de resultaten van ESTPP vergelijkbaar met die van reguliere psychotherapie. Kovács concludeert dat ESTPP een waardevolle toevoeging is binnen het behandelarsenaal van therapeuten. Met name voor patiënten met een hoog klachtenniveau, weinig vertrouwen in reguliere psychotherapie of sterke veranderingsweerstand, kan deze therapie aantrekkelijk zijn. Hij onderstreept echter ook de noodzaak tot vervolgonderzoek om de specifieke meerwaarde van paardtherapie verder te kunnen vaststellen.
Géza Kovács (Den Haag 1965) verdedigt zijn proefschrift getiteld 'The Additional Effect of Equine Assistance in Short Term Psychodynamic Psychotherapy for Patients with trauma-associated personality problems' op donderdag 12 juni 2025 bij de Open Universiteit in Heerlen.
Promotor is prof. em. dr. M.J. Enders-Slegers (Open Universiteit), copromotoren zijn dr. A. van Dijke (Parnassia Groep PsyQ Online, LUMC) en dr. R. Leontjevas (Open Universiteit).