Promotie: Hoe schrijf je je autobiografie op jouw manier?

Wat als conventies jou niet passen?

Bij het schrijven over jezelf komt dus 'andersheid' kijken. Wat is de invloed van die 'andersheid' op autobiografie? Wat als die conventies jou niet goed passen? Kun je je als autobiograaf dan bevrijden van die beknellende conventies? Hoe dan? En wat is de rol van die specifieke 'ander', de lezer, in de totstandkoming van een 'zelf' in autobiografie? Kim Schoof leest vier invloedrijke autobiografische werken vanuit een nieuw perspectief op de 'zelf' en 'ander' in autobiografie. In haar lezing legt ze de onverwachte manieren bloot waarop auteurs zich bevrijden van discriminatoire conventies.

Relationele autobiografie een sub-genre?

In de twintigste eeuw werd het begrip 'relationele autobiografie' gebruikt: een autobiografie waarin niet een 'zelf' centraal staat, maar de relatie tussen 'zelf' en 'ander'. De relationele autobiografie werd gezien als autobiografisch sub-genre, met name geschreven door minderheden. Inmiddels is men het erover eens dat ieder zelf (en dus ook iedere autobiografie) 'relationeel' is van aard. Maar een theoretisch perspectief dat dit beaamt, ontbrak tot nu toe. Schoof heeft zo’n perspectief ontwikkeld en toegepast op de vier invloedrijke autobiografieën. Vanuit dat nieuwe perspectief heeft ze blootgelegd in relatie waartoe auteurs over zichzelf schrijven, en hoe ze zich misschien wel bevrijden uit relaties die hen beknellen.

Omgaan met conventies als die je niet passen

Je zou misschien verwachten dat auteurs de autobiografische conventies, als die niet passen, gewoon links laten liggen. Uit Schoofs analyse blijkt dat niet het geval te zijn. Een van de geanalyseerde werken is Geschiedenis van geweld (2016) van de bekende Franse auteur Édouard Louis. In dat boek beschrijft Louis hoe hij, na slachtoffer te zijn geworden van seksueel geweld, door de politie wordt gedwongen de gebeurtenissen 'coherent' na te vertellen. Ook vertelt hij hoe de politie zijn verhaal pas 'coherent' acht als hij de dader beschrijft met een racistische insteek, en zichzelf als onvoorzichtige homoseksuele man deels de schuld geeft van het geweld dat hem is aangedaan. Om zichzelf van deze discriminatoire 'coherentie'-conventie te bevrijden, kiest Louis er níet voor om dan maar incoherent te schrijven. Dat zou hem immers op onbegrip en ongeloof komen te staan. Hij bevrijdt zich van deze conventie door zich over te geven aan de 'ontwerkelijkende' werking van literatuur. Desondanks wordt zijn zelf uiteindelijk wél 'verwerkelijkt', namelijk in en als relatie met de lezer.

Over Kim Schoof

Kim Schoof (Maastricht, 1992) is afgestudeerd als filosoof en literatuurwetenschapper. Ze doceert Kunstfilosofie aan de Universiteit Utrecht en Creatief schrijven aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ook schrijft ze regelmatig over kunst en literatuur voor dag- en weekbladen als De groene Amsterdammer. Op 27 juni 2025 om 13.30 uur verdedigt zij haar proefschrift onder de titel 'Exposing Selves: Relationality and Liberation in Autobiography' aan de faculteit Cultuurwetenschappen van de Open Universiteit in Heerlen.

Promotoren zijn prof. dr. Sarah de Mul (Open Universiteit) en prof. dr. Brigitte Adriaensen (Radboud Universiteit). Copromotoren zijn prof. dr. Eddo Evink (Open Universiteit) en dr. Aukje van Rooden (Universiteit van Amsterdam).

De promotie is bij te wonen bij de Open Universiteit in Heerlen en online te volgen via ou.nl/live.