Verandering als enige constante: hoe EU-natuurbeleid zich ontwikkelt
Van formulering naar uitvoering
Beleidsstudies richten zich vaak op hoe beleid wordt geformuleerd, en veel minder op hoe het zich ontwikkelt in de praktijk. Ferranti’s proefschrift benadert Natura 2000 als continu in ontwikkeling. Door de lange uitvoeringsgeschiedenis te analyseren brengt zij mechanismen aan het licht die verandering binnen beleidsprocessen aandrijven en onderliggende dynamieken die uitvoering tot een complex en voortdurend evoluerend proces maken. Het onderzoek werpt ook licht op recente ontwikkelingen in EU-natuurbeleid, zoals de uitvoering van de EU-Biodiversiteitsstrategie 2030 en de totstandkoming van de Natuurherstelverordening.
Drie onderling verbonden dynamieken
Ferranti toont aan dat de uitvoering van beleid zoals Natura 2000 geen lineair of puur administratief traject is, maar een co-evolutionair proces dat wordt gevormd door drie dynamieken:
- Verticale dynamieken, die betrekking hebben op relaties tussen bestuursniveaus;
- Horizontale dynamieken, die sectoren en stakeholders verbinden;
- Temporele dynamieken, die zichtbaar worden wanneer beleid door de tijd heen verandert.
Interplay als motor van verandering
Deze verweven dynamieken bepalen hoe actoren beleidsdoelen interpreteren, formele en informele instituties aanpassen, en de betekenis van het beleid opnieuw vormgeven. Dit voortdurende en complexe veranderingsproces wordt in het proefschrift geconceptualiseerd als de 'interplay' tussen beleidsdynamieken. Door de nadruk op de temporele dimensie biedt de analyse inzicht in ontwikkelingen en dynamieken die in de uitvoeringsgeschiedenis zijn ontstaan.
Doorlopende herinterpretatie
Het onderzoek laat zien dat zelfs ogenschijnlijk vaste elementen, zoals juridische en beleidsmatige teksten, voortdurend opnieuw worden geïnterpreteerd. Veranderingen in voorkeuren, coalities en dominante discoursen beïnvloeden de betekenis ervan, waardoor de uitvoering van Natura 2000 een dynamisch en evoluerend proces blijft.
Uitvoering als politiek proces
Een nadere blik op de toepassing en aanpassing van beleid maakt duidelijk dat uitvoering een politiek proces is, gekenmerkt door voortdurende onderhandelingen tussen actoren met uiteenlopende belangen en percepties. De uitkomsten zijn divers en vaak onvoorspelbaar, omdat het handelen van actoren is verweven met hun interpretatie van de beleidscontext. Deze benadering levert nieuwe inzichten op doordat theoretische interpretaties worden gekoppeld aan praktische implicaties: het begrijpen van beleidsuitvoering als een levend proces helpt onderzoekers en beleidsmakers beter anticiperen op hoe beleid zich aanpast aan veranderende omstandigheden.
Over de auteur
Francesca Ferranti (Italië, 1985) is promovenda bij de faculteit Bètawetenschappen, vakgroep Milieuwetenschappen aan de Open Universiteit in Heerlen. Zij verdedigt haar proefschrift op vrijdag 12 december 2025 om 16.00 uur. Haar promotoren zijn prof. dr. ir. R. Beunen en dr. E.A.A. Groen (Open Universiteit).
De verdediging is bij te wonen op de Open Universiteit in Heerlen en live te volgen via ou.nl/live.
