Anja Oskamp Award 2025 gaat naar historica Irene Geerts
De Nederlandse naastenbeweging in de ggz
Een depressie heb je nooit alleen, zegt men, en dat geldt ook voor alle andere mentale aandoeningen. Ook ouders, broers, zussen, kinderen, en andere naasten worden erdoor geraakt als iemand geestelijk lijdt. Familie en naasten spelen een belangrijke rol in de zorg en steun voor mensen in geestelijke moeilijkheden. Toch is er voor de zorgen, belangen en perspectieven van familieleden van GGZ-patiënten lange tijd weinig aandacht geweest. In haar zeer leesbare proefschrift beschrijft Geerts hoe familieleden zich vanaf de jaren '60 van de vorige eeuw gingen emanciperen. Zij gingen pleiten voor het verminderen van stigma rond mentale problematiek en wilden meer betrokken worden in gesprekken en besluiten over aanpak en behandeling. Dankzij hun strijd is de samenwerking tussen familieleden, zorgvrager en zorgverleners een gestandaardiseerde praktijk binnen de Nederlandse GGZ. Dit historische perspectief draagt bij aan huidige discussies rond de geestelijke gezondheidszorg (GGZ).
Experienced health movement
Niet alleen documenteerde zij hiermee een geschiedenis die door kwetsbaarheid van familie- en naastenorganisaties verloren dreigde te gaan, ook analyseerde zij deze geschiedenis vanuit een nieuw, door haar geïntroduceerd concept. Irene noemt de familie- en naastenbeweging in de GGZ een 'experienced health movement': een sociale beweging die zich richt op het verbeteren van de zorg vanuit een collectieve belevingsidentiteit die gepolitiseerd raakt. Het is een concept waarmee ze een originele bijdrage leverde aan de theorievorming rond sociale bewegingen. Ook zette Irene een nieuwe dimensie in de internationale geschiedschrijving van de GGZ op de kaart: de belevingen van familieleden en naasten, waarvoor ook onder historici weinig aandacht was.
Jury rapport
De titel van haar bekroonde proefschrift luidt: 'Family Matters. The rise of the Dutch family movement in mental health care 1960-2000'. De jury prijst Irene voor haar 'originele concept experienced health movement', uitstekende theoretische onderbouwing en maatschappelijke relevantie.
Canon van de naastenbeweging
Momenteel werkt ze aan een website 'Canon van de Naastenbeweging', waarmee ze de geschiedenis van naastenorganisaties zoals bijvoorbeeld de Alzheimerstichting, Landelijke stichting Ouders van Drugsverslaafden, inzichtelijk wil maken voor iedereen. Hiervoor loopt momenteel een crowdfunding actie.
Irene Geerts heeft op zaterdag 28 juni 2025 tijdens de jaarlijkse promovendidag de Anja Oskamp award in ontvangst genomen.
Vijf genomineerden
Naast Irene Geerts waren genomineerd: Borjana Bogatinoska, Bram van der Kroft, Nathalie Schnabl, Piet van Tuijl en Zyxcban Wolfs. Zij schreven elk het beste proefschrift van 'hun' faculteit in het kalenderjaar 2025. Zij mogen zich in dat opzicht dus ook een winnaars noemen.
Anja Oskamp Award
De Anja Oskamp Award is genoemd naar de voormalig rector magnificus Anja Oskamp. De prijs gaat naar het beste proefschrift van het afgelopen jaar. Elke faculteit nomineert één proefschrift. Hoewel het altijd lastig is om proefschriften met elkaar te vergelijken, zeker als het dissertaties uit verschillende disciplines betreft, moet de jury altijd een knoop doorhakken. Deze jury bestaat uit de coördinatoren onderzoek van alle faculteiten en staat onder voorzitterschap van de rector.
Irene Geerts (links) en Anja Oskamp
