Job crafting of baanboetseren
Job crafting wordt In het Nederlands het ook wel baanboetseren genoemd. Het houdt in dat je zelf, alleen of in samenwerking met anderen, aanpassingen aanbrengt in je taken: je past taken aan, stoot taken af of schakelt hulpbronnen in om je taken te kunnen uitvoeren. Doen leerkrachten in het basisonderwijs aan job crafting? Hoe dan? Wat bevordert job crafting en wat zijn eventuele negatieve consequenties voor leerkrachten of voor hun collega's? Dat zijn de centrale vragen die Erik Jeltema stelt in zijn onderzoek.
Effect op werkdruk
Jeltema hield uitgebreide interviews met 17 leerkrachten van verschillende basisscholen. Daaruit blijkt dat zij veel mogelijkheden hebben om zelf hun functie in te kleuren. En die mogelijkheden benutten ze ook. Ze nemen bijvoorbeeld nieuwe, uitdagende taken op zich zoals het maken van lespakketten op maat maken of door lespakketten te combineren met hun eigen hobby. Dat ervaren ze niet als belastend, maar eerder als bron van werkplezier. Tegelijkertijd komt het nauwelijks voor dat zij taken afstoten. Ze geven aan dat dat binnen de onderwijscultuur ongebruikelijk of zelfs ongepast is. Wat wel veel gebeurt is dat ze voor zichzelf de taakeisen verlagen: ze voeren ze slechts gedeeltelijk uit, delegeren of ze werken samen. Ze schakelen hulpbronnen in en verminderen op die manier de werkdruk.
Stimulerende invloed van leerlingen
Bij de meerderheid van leerkrachten werd het jobcraften gestimuleerd door de omgeving: leerlingen, collega’s of ouders. Die omgeving bracht ze op het idee of zorgde ervoor dat de beslissing makkelijker genomen wordt. Vooral de leerlingen blijken een belangrijke rol te spelen. Zo kan een leerling 'met rugzakje' in de klas ertoe leiden dat de leerkracht een cursus gaat volgen, of hulpbronnen inschakelt door bijvoorbeeld ondersteuning en advies te vragen bij een ib'er.
Belang van jobcraften
Jeltema concludeert dan ook dat leerkrachten hun functie inkleuren door structurele, sociale en uitdagende hulpbronnen te mobiliseren. Daarbij laten ze zich inspireren door de actoren om zich heen. Het niet kunnen of willen verlagen van de taakeisen kan een verklaring zijn voor de grote schaal waarop zij hun hulpbronnen verhogen: als ze dat niet doen, ligt een burn-out op de loer. Dit onderstreept opnieuw het belang van job craften om goed, gezond en met plezier te kunnen blijven functioneren.
Jeltema presenteert zijn bevindingen tijdens het EAWOP congres dat tussen 29 mei en 1 juni plaatsvindt in Turijn. Wil je nu meer weten over de studie? Download de scriptie 'Leerkrachten kleuren zelf hun functie in: job crafting in het basisonderwijs'.