Gezond ouder worden? Wacht niet op de eerste grijze haren!
Nederland vergrijst. Naar verwachting is in 2040 bijna een kwart van de bevolking ouder dan 65 jaar. Een doorsnee oudere bestaat niet. Je kunt op je tachtigste vitaal in het leven staan maar ook op je zestigste je al niet meer zo vitaal voelen als je eigenlijk zou willen. Uiteindelijk worden we allemaal met gezondheidsproblemen geconfronteerd.
Ruim 95 procent van de 75-plussers heeft een chronische aandoening, en de helft van de ouderen ervaart beperkingen door gezondheidsproblemen. Dit kan uiteenlopen van levensbedreigende hartaandoeningen tot de beperking van hulpmiddelen om beter te kunnen zien of horen. Het liefst willen we natuurlijk geen enkele beperking ervaren, ons op ons tachtigste nog steeds dertig voelen. Maar over gezond ouder worden gaan we meestal pas nadenken als we al wat ouder aan het worden zijn. Ons lichaam moet eerst wat signalen afgeven dat we echt geen twintig meer zijn.
Dingen doen die we belangrijk vinden in het leven
Maar wat is gezond ouder worden eigenlijk? Een definitie die vaak wordt gebruikt is 'het proces van het ontwikkelen en behouden van de functionele capaciteiten die welzijn op oudere leeftijd mogelijk maken'. De definitie laat zien het bij gezond ouder worden niet alleen gaat over je functionele capaciteiten, oftewel je lichamelijke gezondheid, maar ook over welzijn. Bij welzijn kun je denken aan zelfstandigheid, mobiliteit, het hebben van betekenisvolle contacten met anderen of het leveren van een bijdrage aan de maatschappij. En dat hoeft niet in een perfecte lichamelijke gezondheid te gebeuren: ook met een mindere fysieke gezondheid kunnen we vaak die dingen te blijven doen die we waardevol vinden in ons leven.
Het belang van een gezonde leefstijl
De definitie van gezond ouder worden laat ook zien dat veroudering niet pas gaat spelen op het moment dat je al wat ouder bent. Dat proces begint al veel eerder. Niet alleen genetische aanleg speelt daarin een grote rol. Ook leefstijl is belangrijk, vooral gezond eten en drinken en voldoende bewegen. Sommige onderzoeken laten zien dat zo’n 75 procent van de verschillen in gezondheid tussen ouderen veroorzaakt worden door de manier waarop ze tot dan toe hebben geleefd. Misschien heb je wel eens gehoord van de Blue Zones: vijf gebieden op aarde waar mensen gemiddeld ruim negentig of zelfs honderd jaar worden in goede gezondheid. De leefstijl in deze gebieden kenmerkt zich door een gezond voedingspatroon, voldoende lichaamsbeweging en veel sociale contacten.
Een positieve blik op het leven
Maar naast die gezonde levensstijl is ook de eigen ervaring van je gezondheidssituatie van belang. Om dat te verklaren wordt vaak het Illness-Wellness Continuüm gebruikt. Dit is een schaal met helemaal links een zeer ernstige ziekte (illness) en helemaal rechts een optimale emotionele en mentale toestand (wellness). Door medicijngebruik bijvoorbeeld zijn aandoeningen zo te behandelen dat je van de linkerkant van het continuüm naar het midden kunt schuiven en er geen aandoeningen meer zichtbaar zijn. Door meer bewustwording, kennis en groei kun je helemaal naar rechts op het continuüm schuiven. In hoeverre een aandoening beperkend is voor je welzijn, is niet altijd objectief vast te stellen. Hoe je je eigen gezondheidssituatie waarneemt kan ook zorgen voor een verschuiving op het continuüm. Iemand die objectief gezien geen lichamelijke problemen heeft, kan door voortdurend bezig zijn met kleine pijntjes toch aan de linkerkant van het continuüm staan, terwijl iemand die een ernstige aandoening heeft maar de eigen situatie positief bekijkt, toch aan de rechterkant van het continuüm staan, en dus een mooie mate van welzijn ervaren.
Hoewel we onze aanleg voor het krijgen van aandoeningen niet kunnen beïnvloeden, kunnen we met een gezonde leefstijl wel de kans op sommige kwalen verminderen, en met een positieve instelling optimaal van het leven genieten en die dingen blijven doen die we waarderen in het leven.
Dus wacht die grijze haren niet af, maar begin nú!
