Het brede onderzoeksprogramma 'Innovating for Resilience' - Innoveren voor veerkracht - heeft als doel de veerkracht van mensen, gemeenschappen en bedrijven te ontwikkelen en te versterken. 'Met veerkracht bedoelen wij het vermogen om te veranderen en slim mee te bewegen met alle ontwikkelingen die op ons afkomen', aldus Jeroen Winkels, die als Hoofd Academische Zaken van de Open Universiteit is betrokken om het multidisciplinaire onderzoek van een nieuwe impuls te voorzien. 'Klimaatverandering is natuurlijk een van de grote thema’s waarop we anticiperen. Maar ook op het terrein van zorg, digitalisering, armoede, ongelijkheid, veiligheid en onderwijs wordt de veerkracht van mensen en organisaties behoorlijk op de proef gesteld.'
Zestien promotieprojecten
Het college van bestuur van de Open Universiteit financiert het programma in ieder geval voor de jaren 2021-2025. Vanuit alle faculteiten zijn in de afgelopen twee jaar 68 onderzoeksvoorstellen voor promotietrajecten ingediend. In totaal zijn er zestien projecten gehonoreerd. Bij elk onderzoek zijn zowel qua inhoud als begeleiding van de promovendus in elk geval twee, maar meestal meer faculteiten betrokken. Dat was een harde voorwaarde voor honorering. 'Wij zijn een kleine, flexibele universiteit die in onderzoek makkelijk over grenzen heen stapt', zegt Winkels. 'Om massa te creëren moeten we samenwerken. Het leidt tot vernieuwing en is bovendien leuk.' De eerste tien promovendi zijn in 2021 gestart; dit jaar volgen er nog eens zes en is het streven om ook postdocs aan het programma toe te voegen. 'Het is niet eenvoudig om goede kandidaten te vinden', zegt Winkels. 'Je zoekt schapen met vijf poten. We zijn heel blij dat we er tot nu toe goed in zijn geslaagd. De eerst geworven promovendi zijn allemaal goed thuis in één wetenschapsdiscipline, maar hebben ook bewezen ervaring en affiniteit met andere terreinen.'
Zoals Inge Marcelissen, diëtiste met een master in de Gezondheidswetenschappen. 'Ik kom uit de zorg. In die sector is het heel normaal om met andere disciplines samen te werken. Mijn onderzoek gaat over hoe ziekenhuizen het elektronisch patiëntendossier beter kunnen gebruiken. Daar komt behalve psychologie ook veel kennis uit informatica en managementwetenschappen bij om de hoek kijken.'
Origineel en maatschappelijk relevant
Het programma Innovating for Resilience omvat drie onderzoekslijnen: 1. Veiligheid en veerkracht in stedelijke omgevingen. 2. Innovatie in het onderwijs. 3. Leren en innoveren in veerkrachtige systemen. Hoewel alle toegekende projecten over dat ene overkoepelende thema 'veerkracht' gaan, zijn ze volgens Winkels heel divers, en laten ze een 'grote mate van originaliteit en maatschappelijke relevantie zien'. 'Een van de onderzoeken richt zich op de vraag hoe we mensen kunnen stimuleren om thuis zuinig met energie om te gaan. De klassieke manier is informatie naar burgers zenden in de hoop dat zij er iets mee doen. De Open Universiteit gaat in dit project daarentegen kijken hoe we het energieverbruik in huis aan de hand van kunstmatige intelligentie a: kunnen meten, en b: zodanig kunnen terugkoppelen dat het aanzet tot gedragsverandering. Andere onderzoeken gaan over het toegankelijk maken van e-health voor kwetsbare groepen en over hoe beter om te gaan met een burn-out. Of, nog een vierde project en heel actueel: hoe we kleine ondernemers financieel weerbaarder maken.'
Sneeuwbaleffect
Binnen afzienbare termijn wil de Open Universiteit het onderzoeksprogramma zowel verder versterken met postdoctoraal vervolgonderzoek als met meer onderzoek van de senior stafmedewerkers. Die zijn nu al soms betrokken, maar dat kan volgens Winkels nog in sterkere mate. 'We hopen op een sneeuwbaleffect, dat dit een stimulans is om nieuwe en andere samenwerkingsverbanden aan te gaan. Maar voorlopig kijken we ernaar uit om te ervaren hoe onze nieuwe onderzoekers kennis en onderzoeksmethoden uit meerdere disciplines combineren en op welke wijze hun promotores hen hierbij begeleiden. Het wordt in elk geval een rijk en uitdagend programma'.
Tekst: Ingrid Beckers