null Persoonlijke vuistregels van experts expliciet maken

OW_11455_head_large.jpg

Persoonlijke vuistregels van experts expliciet maken

Ervaren docenten hanteren impliciet vaak bepaalde vuistregels, bijvoorbeeld als ze een leeromgeving ontwerpen. Als zij die persoonlijke vuistregels expliciet maken, kunnen andere docenten hiervan leren en effectievere leeromgevingen ontwerpen. Masterstudente Marjanne van Gameren heeft met een groep ervaren docenten hun vuistregels expliciet gemaakt. Haar masterscriptie heeft geleid tot een artikel in een internationaal wetenschappelijk tijdschrift over ontwerponderwijs.

Design Based Education en studio’s

Het onderzoek van Van Gameren en haar begeleiders, Arnoud Evers van de vakgroep Sociaal leren en Migchiel van Diggelen van NHL Stenden, vond plaats binnen de context van Design Based Education (DBE) in het hoger onderwijs. Dit is een onderwijsconcept waarbij de studenten actuele en complexe vraagstukken oplossen via een ontwerpcyclus. Binnen DBE worden vaak studio’s gebruikt als leeromgeving waarin studenten, docenten, onderzoekers en andere partners samenwerken. Aanleiding voor het onderzoek was dat docenten vaak moeten wennen aan een nieuw onderwijsconcept op hun school en dan behoefte hebben aan houvast bij het ontwerpen van onderwijs.

Leren van de praktijkkennis van experts

Uitgangspunt van de onderzoekers was dat ervaren ontwerpers van ontwerponderwijs inzicht kunnen geven in de benodigde praktijkkennis. Praktijkkennis omvat de kennis en ervaring van een beroepsbeoefenaar. In de regel is die praktijkkennis moeilijk te vangen: veel ervan is namelijk impliciet. Van Gameren heeft haar onderzoek gericht op de persoonlijke vuistregels van ervaren ontwerpers. Vuistregels zijn de ideeën die ontwerpers hebben over de kenmerken die ontwerponderwijs moet hebben om bepaalde leeruitkomsten bij studenten te bereiken. Van Gameren heeft die persoonlijke vuistregels expliciet gemaakt. Dat is belangrijk voor het opleiden van nieuwe docenten en het verbeteren van innovatieve leeromgevingen, aldus de onderzoekers.

Kwalitatief onderzoek naar ontwerpbeslissingen

In haar casestudy heeft Van Gameren de persoonlijke vuistregels van de deelnemers op verschillende manieren in kaart heeft gebracht. Ze heeft semigestructureerde interviews gehouden van gemiddeld een uur met een zestal ervaren ontwerpers van kunst- en designonderwijs. Bij deze interviews gebruikte zij de 'hardop denkmethode': terwijl de ontwerpers een ontwerp maakten voor hun eigen onderwijspraktijk, spraken zij hun gedachten uit. Op deze manier zijn de ontwerpbeslissingen van de ontwerpers geïnventariseerd. Op basis van een analyse van alle data zijn vuistregels herleid en zijn patronen daarin zichtbaar geworden.

Een bijzondere ontdekking was dat in de vuistregels van docenten leertheorieën herkenbaar zijn, variërend van cognitivisme tot sociaal constructivisme. Docenten die vuistregels hanteren die passen bij het cognitivisme ontwerpen leeromgevingen waarin de docent de doelen opstelt en waarin de nadruk ligt op het activeren van studenten om informatie te verwerken en toe te passen in hun eindproducten. Een cognitivistische vuistregel is bijvoorbeeld: 'Zorg ervoor dat de leeruitkomsten en beoordelingscriteria vooraf duidelijk zijn omschreven, zodat studenten weten wat er van hen wordt verwacht'. In vuistregels die overeenkomen met het sociaal constructivisme daarentegen ligt de verantwoordelijkheid voor het leerproces bij de student zelf en spelen een authentieke context en samenwerking met anderen een belangrijke rol. Een sociaal-constructivistische vuistregel is bijvoorbeeld: 'Laat de studenten zelf bepalen welke leerresultaten ze willen bereiken en hoe, zodat ze de ruimte hebben om hun eigen leerroute vorm te geven'.

Persoonlijke vuistregels bieden handvat voor anderen

Om een (nieuw) onderwijsconcept goed te kunnen uitvoeren is het nodig dat de docenten praktijkkennis hebben die bij dat onderwijsconcept past. Dat kan door het expliciet maken van vuistregels van experts en door deze over te dragen. De persoonlijke vuistregels van experts kunnen andere docenten handvatten geven om hun ontwerppraktijk te verbeteren; op die manier kunnen andere docenten ontwerpbeslissingen op strategisch, tactisch en operationeel niveau beter op elkaar afstemmen, concluderen de onderzoekers.

Het artikel 'Art and design teachers’ personal rules of thumb while designing instruction for studios' is gratis te lezen.