Promotie: Een hondenbaan?! Inzet honden in het basisonderwijs
Leerlingen scoorden na deelname aan AAE significant hoger op zelfvertrouwen en sociaal gedrag, zoals communicatie en samenwerking. Daarnaast profiteren niet enkel leerlingen van AAE, maar ook leerkrachten ervoeren professionele groei.
Sociaal-emotionele of gedragsmatige ondersteuning
Scholen hebben steeds vaker te maken met leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben op sociaal-emotioneel of gedragsmatig vlak. Leraren voelen zich daarbij regelmatig onvoldoende toegerust. Scholen zoeken naar wegen om hiermee om te gaan en een relatief nieuwe vorm hiervan is AAE met honden. Het onderzoek van Riki Verhoeven richt zich op de wetenschappelijke onderbouwing van mens-dier interacties binnen het onderwijs, met speciale aandacht voor het Nederlandse DOG-project - een tien weken durende interventie waarin een gespecialiseerde leerkracht met hond-geassisteerde sessies werkt met leerlingen op basisscholen.
Positieve effecten
AAE blijkt volgens dit verkennend onderzoek daadwerkelijk bij te kunnen dragen aan de sociaal emotionele ontwikkeling van leerlingen tussen de 8 en 13 jaar. Verhoeven concludeert dat AAE aantoonbaar positieve effecten op sociaal-emotioneel functioneren van leerlingen heeft. Leerlingen rapporteerden meer zelfvertrouwen, betere communicatie en sterkere sociale betrokkenheid na deelname aan AAE-sessies. Ook leerkrachten en ouders zagen positieve veranderingen in gedrag, expressie en samenwerking in en buiten de school. Zowel kwantitatieve (enquêtes, videoanalyses) als kwalitatieve (interviews) data ondersteunen deze bevindingen.
Het DOG-project laat zien dat AAE praktisch uitvoerbaar is en door betrokkenen als waardevol wordt ervaren. Door AAE ontstond eveneens professionele groei bij leerkrachten.
Toekomst
De resultaten uit het onderzoek van Verhoeven kunnen dienen als basis voor verdere implementatie van AAE in het onderwijs. De verkregen inzichten kunnen helpen bij de ontwikkeling van gestandaardiseerde protocollen en trainingen voor begeleiders. Scholen kunnen AAE overwegen als onderdeel van hun aanpak voor leerlingen met ondersteuningsbehoeften.
Verhoeven adviseert daarnaast meer empirisch onderzoek naar langetermijneffecten en werkingsmechanismen van AAE. Ook is het belangrijk dat er een structurele samenwerking komt tussen scholen, ouders en AAE-specialisten. Tot slot moet er aandacht voor dierenwelzijn zijn om AAE op een verantwoorde manier in te zetten.
Promotie Riki Verhoeven
Riki Verhoeven (Nijmegen, 1959) is leerkracht, pedagoog en opleidingsmanager. Op donderdag 5 juni 2025 om 13.30 uur verdedigt zij haar proefschrift met de titel 'Een Hondenbaan?! Animal Assisted Education: Een innovatieve methodiek waarin honden kunnen bijdragen aan de sociaal emotionele ontwikkeling van leerlingen van 8 tot 13 jaar in het Nederlands Primair Onderwijs' bij de faculteit Psychologie, Antrozoölogie, van de Open Universiteit in Heerlen.
Promotores zijn prof. em. dr. M.J. Enders-Slegers (Open Universiteit) en prof. dr. R. L. Martens (Open Universiteit). De promotie is live bij te wonen bij de Open Universiteit in Heerlen en online te volgen via ou.nl/live.
