Zorgprofessionals beter toegerust voor motiverende gesprekken over werkhervatting
Motiverende gespreksvoering
Tijdens consulten van vaak slechts 15 minuten beoordelen en/of begeleiden verzekeringsartsen en andere professionals zieke werknemers rond terugkeer naar werk. De focus ligt in die gesprekken vaak op medische informatie en functionele capaciteit (kan iemand terug aan het werk?). Maar in de terugkeer naar werk spelen ook motivatie, zelfvertrouwen en ervaren steun een cruciale rol. Onderzoekers Emelien Lauwerier en collega’s Isha Rymenans, Marc Du Bois en Anja Vandenbroeck (KU Leuven) en Charlotte Vanovenberghe (UGent) zagen dat er in de praktijk weinig tijd en middelen zijn om deze psychologische factoren goed te bespreken. Daarom ontwikkelden ze een training in motiverende gespreksvoering aangepast aan de verzekeringscontext (Motivational Counseling, MC). Deze gespreksstijl helpt mensen om hun eigen motivatie te versterken en obstakels te overwinnen. De training combineert Motivational Interviewing (MI) met inzichten uit de Zelfdeterminatietheorie (SDT) en Oplossingsgerichte Therapie (SFT). De centrale gedachte: mensen zijn pas echt gemotiveerd als ze zich gehoord, bekwaam en autonoom voelen. Het is dus belangrijk dat zorgprofessionals dit actief stimuleren in hun gesprekken.
Online training en gesimuleerde gesprekken
De training bestond uit vier interactieve online sessies en een follow-upmoment en nam in totaal tien uur in beslag. Eenendertig zorgprofessionals oefenden met technieken als reflectief luisteren, empathisch reageren en ruimte geven aan de inbreng van de patiënt. Deelnemers leerden hoe ze in korte tijd tot een gelijkwaardig, motiverend gesprek kunnen komen. Voor en na de training namen de deelnemers deel aan gesimuleerde gesprekken met acteurs die zieke werknemers speelden. Onafhankelijke beoordelaars analyseerden deze gesprekken met gevalideerde meetinstrumenten, waarbij zowel de techniek (zoals het stellen van reflectieve vragen) als de relatie (zoals empathie tonen) werden geëvalueerd.
Succesvolle gesprekstechnieken
Na afloop van de training gebruikten deelnemers vaker gesprekstechnieken die bewezen helpen bij gedragsverandering, zoals het stimuleren van 'change talk' (de patiënt praat zelf over mogelijkheden tot verandering). Ook toonden ze meer empathie, luisterden actiever en gaven meer ruimte aan de inbreng van de werknemer. Verder pasten ze vaker gedrag toe dat de autonomie en het zelfvertrouwen van de patiënt versterkt, bijvoorbeeld door duidelijke uitleg te geven of eerst toestemming te vragen voor advies. Ten slotte verminderden ze controlerend of beoordelend gedrag, zoals het geven van ongevraagd advies of bekritiseren. De effecten waren vergelijkbaar met eerdere studies in andere zorgcontexten, maar opvallend genoeg werd dit resultaat bereikt via een volledig online traject.
Wat betekent dit voor de praktijk?
De onderzoekers concluderen dat deze aanpak niet alleen effectief en haalbaar is, maar ook potentie heeft voor bredere toepassing. Niet alleen bij ziekenfondsen, maar ook bij bijvoorbeeld huisartsen, arbeidsartsen, werknemers en andere professionals die een rol spelen in de terugkeer naar werk. Wel benadrukken zij het belang van vervolgonderzoek, om te zien of de effecten zich ook doorzetten in echte gesprekken en daadwerkelijk bijdragen aan een snellere of duurzamere werkhervatting. Toch biedt deze studie een concreet en hoopvol perspectief voor betere begeleiding bij langdurige arbeidsongeschiktheid.
De onderzoekers hebben hun bevindingen gepubliceerd in het tijdschrift Disability and Rehabilitation. Het artikel Online training improves motivational counseling in health insurance practitioners: a pre-post analysis of return-to-work conversations is helaas niet open source beschikbaar. Als je meer wilt weten over het onderzoek, neem dan contact op met Emelien Lauwerier.
