Hoe komen werkenden sterker uit een burn-out?

Werknemers die goed hersteld zijn van een burn-out putten zich niet langer volledig uit en zijn daardoor beter bestand tegen de eisen die de huidige maatschappij stelt. 'Een goed herstel zorgt ervoor dat je sterker uit je burn-out komt, met meer zelfkennis en je bereikt een hoger niveau van functioneren. Je leert je grenzen kennen, ze beter te hanteren en zelfs om ze te verleggen,' zegt Greet Vonk. Voor haar afstudeerscriptie aan de Open Universiteit deed zij onderzoek naar de rol van posttraumatische groei in het herstel van burn-out. In samenwerking met Judith Semeijn en Tinka van Vuuren, verbonden aan de opleiding Managementwetenschappen, en Joris van Ruysseveldt, verbonden aan de opleiding Psychologie, verschijnt er een artikel over in het International Journal of Workplace Health Management.

Posttraumatische groei

'Een ingrijpende gebeurtenis maakt je sterker wanneer je posttraumatische groei doormaakt. Dat geldt niet alleen voor burn-out, maar voor alle soorten van ellende,' legt Greet Vonk uit. 'Het probleem is dat wij steeds negatief met dit soort gebeurtenissen omgaan. We vragen eerder hoe erg iets was, dan dat we informeren naar wat iemand ervan geleerd heeft. In posttraumatische groei ligt de focus op de krachten, talenten en vaardigheden van iemand; de ellende die je meemaakt wordt levenservaring. En daarin kun je groeien, je talenten ontdekken, erkennen en herkennen.' 'Posttraumatische groei kan beschreven worden als de positieve ervaring die ontstaat als gevolg van de worsteling met een veeleisende levenscrisis,' legt Judith Semeijn uit. 'Burn-out is een stressvolle levensgebeurtenis, die in het herstel persoonlijke groei met zich meebrengt, zoals zelfkennis, persoonlijke kracht en positief gedrag. Mensen bewegen zich van nature naar groei en ontwikkeling, ook na een tegenslag.'

Persoonlijke hulpbronnen

Tijd en de ontwikkeling van persoonlijke bronnen zijn belangrijke factoren in het herstel van een burnout. 'Mensen die posttraumatische groei doorgemaakt hebben tijdens hun burn-out, hebben minder restklachten, zoals chronische vermoeidheid en concentratieproblemen. Ze hebben daarnaast meer persoonlijke hulpbronnen die ze kunnen inzetten en zijn meer betrokken bij het werk,' legt Judith Semeijn uit. 'Die persoonlijke hulpbronnen worden ook wel je psychologisch kapitaal genoemd,' zegt Greet Vonk. 'Voorbeelden daarvan zijn veerkracht, hoop, zelfvertrouwen en optimisme. Mensen die een burn-out krijgen zijn eigenlijk altijd echt krachtige mensen, hoe krijg je jezelf anders helemaal kapot? Wanneer je een burn-out krijgt weet je vaak al langer dat het niet zo lekker gaat, maar je komt terecht in een glijdende schaal en dan voel je je grenzen uiteindelijk niet meer aan. Totdat je lichaam zegt: tot hier en niet verder. Burn-out is een zwaar, maar leerzaam proces. Door posttraumatische groei leer je je krachten te gebruiken, in plaats van ze te misbruiken. Daar waar pijn zit, is ruimte voor persoonlijke ontwikkeling.'

Rol werkgever

Wie een burn-out heeft, voelt zich volledig uitgeput. 'Zo iemand is niet langer in staat om zich met energie en bevlogenheid in te zetten in de werkomgeving. Daarnaast zorgt een burn-out voor veel negatieve emoties rondom het werk, die gepaard gaan met het gevoel niet langer productief te kunnen zijn en verantwoordelijkheden niet meer aan te kunnen,' vertelt Judith Semeijn. 'Wanneer je in een burn-out terecht komt, is het een uitdaging om je te realiseren wat het je brengt in positieve zin. Als werkgever moet je mensen in hun herstel faciliteren en ze de ruimte geven om zich te ontwikkelen, zodat ze weerbaarder worden en optimistisch kunnen zijn. Geef mensen autonomie om zelf dingen te regelen. Mensen die vastlopen in hun ontwikkeling vallen uit. Naast de werkomgeving spelen ook andere factoren een rol, bijvoorbeeld persoonlijkheidskenmerken zoals perfectionisme of privé gerelateerde problemen; en ook collegialiteit en de mogelijkheid om op de werkvloer op elkaar terug te vallen; en een leidinggevende die eigen regie geeft en je steunt.'

Energie en bevlogenheid

'Het beeld dat mensen die een burn-out hebben gehad altijd kwetsbaar zouden blijven moet radicaal veranderen,' stelt Greet Vonk. 'Er moet meer aandacht komen voor posttraumatische groei als tegenhanger van posttraumatische stressstoornis.' Het stigma rondom burn-out moet herzien worden. 'Mensen die een burn-out gehad hebben, hebben vaak last van het etiket dat daaraan plakt,' zegt Judith Semeijn. 'Maar het gehad hebben van een burn-out zegt helemaal niets. Ieder mens kan tot zijn recht komen en weer met energie en bevlogenheid aan de slag gaan. Wie goed hersteld is van een burn-out komt daar sterker uit. Je ziet ook dat mensen na een burn-out vaak als zelfstandige aan de slag gaan. Ze hebben dan de autonomie om zelf-leidend aan het werk te gaan en te doen waar zij gelukkig van worden.'

Een leven lang ontwikkelen

Kun je een burn-out voorkomen? Volgens Judith Semeijn is zelfontplooiing een belangrijke preventieve factor. 'Ga bewust om met je loopbaan. Er is sinds dit jaar een subsidie vanuit het ministerie die iedereen boven de 45 jaar de mogelijkheid biedt om gratis ontwikkeladvies in te winnen. En tijdens de Week van de Loopbaan kan iedereen gratis binnenlopen bij een loopbaanprofessional. 'Een leven lang ontwikkelen,' daar richt ik mijn onderzoek op, legt Judith Semeijn uit. 'Bijvoorbeeld op het gebied van duurzame inzetbaarheid en duurzaam human resource management. Kan een netwerkbenadering van organisaties bijdragen aan een duurzame ontwikkeling van persoonlijke hulpbronnen? Wat als organisaties samen een stukje werkzekerheid, maar tegelijk ook de afwisseling en uitdaging bieden die nodig is om jezelf optimaal te blijven ontwikkelen? Daar gaan we verder onderzoek naar doen.'

Over OU-alumnus Greet Vonk

Greet Vonk, alumnus 2013 Strategisch HRM heeft 20 jaar ervaring als manager en directeur in de zakelijke dienstverlening en zorg. Sinds 2006 is zij werkzaam als coach en deed onderzoek naar posttraumatische groei. Zij geeft regelmatig lezingen over het onderwerp en werkt sinds 2013 samen met Anja Jongkind binnen Et Emergo.