Team synergie: hoe leidt betrokkenheid tot een veerkrachtig team?

Hoogleraar organisatieleren professor dr. Marjolein Caniëls, van de faculteit Management Science & Technology, stelt dat teams het beste samenwerken wanneer er een positief leerklimaat ontstaat tussen teamleden. Betrokken medewerkers spelen hierin een grote rol. 'Het afgelopen decennium is er veel interesse ontstaan in hoe en wanneer teams leren, en hoe het leerproces van een team in verband staat met effectiviteit en creativiteit. Dit leren kan individuele leerprocessen en creativiteit beïnvloeden, maar ook het leervermogen en de creativiteit van een organisatie.'

Werknemer betrokkenheid

Waar organisatorische verandering alomtegenwoordig is, is het leerklimaat van een team ontzettend belangrijk. Caniëls schetst de relatie tussen een goed leerklimaat voor het team en betrokkenheid van medewerkers. 'Betrokkenheid bij het werk zorgt voor een positieve houding, een gevoel van voldoening en motivatie. Verschillende studies laten zien dat betrokkenheid een positieve invloed heeft op het gedrag van medewerkers, zoals leergedrag en de bereidheid om nieuwe dingen te ontdekken. Betrokken medewerkers hebben veel energie en zijn enthousiast over hun werk. Ze zijn ook gezonder, presteren beter en streven leerdoelen na.' Het creëren van betrokkenheid hangt onder andere samen met de beschikbare bronnen voor medewerkers. Zo kan het gunnen van vrijheid en middelen voor het onderzoeken van mogelijkheden medewerkers stimuleren om met creatieve oplossingen te komen, zoals Caniëls betoogt in haar TedX Talk in Roermond.

Team leren

Er is dus een positief verband tussen de betrokkenheid en het leergedrag van een individuele medewerker, maar geldt dit ook voor het leerklimaat binnen teams? 'Betrokkenheid heeft invloed op het leerklimaat binnen teams. En het leerklimaat van teams wordt positief geassocieerd met het vergaren van competenties op de werkvloer. Dit kan gezien worden als een relevante brug tussen individueel en organisatieleren, waarbij het leren heen en terug vloeit tussen individu, de groep en op organisatorisch niveau.'

Het belang van feedback

Zo kan het geven van feedback leiden tot een verbetering van het leerklimaat en leerprestaties, betoogt Caniëls in een artikel over creativiteit op de werkvloer. Geef je je collega positieve feedback tijdens Nationale Complimentendag op 1 maart? Zorg er dan voor dat je een inhoudelijk compliment geeft. 'Goede feedback draagt bij aan het functioneren van medewerkers en teams. De feedback moet dan op ontwikkeling zijn gericht en informerend in stijl. De voorwaarde is wel dat teamleden zich veilig voelen in het team, alleen zo wordt er eerlijke feedback gegeven. En belangrijk: positieve feedback speel je op de man en negatieve feedback op de bal.'

Team synergie

Het leren als team ontstaat tussen individuen, in plaats van in de individuele werknemer. 'Het resultaat is team synergie,' zegt Caniëls. 'Een voorbeeld is het verzamelen van informatie door teamleden en het bediscussiëren hiervan om processen in het team te herzien. Teamleden vragen feedback van elkaar en experimenteren collectief met nieuwe aanpakken en procedures.' Het is belangrijk om te begrijpen op welke manier teams leren en veerkrachtig worden. 'Teams moeten om kunnen gaan met de snel veranderende wereld en met negatieve gebeurtenissen die de ontwikkeling en processen van teams mogelijk benadelen, of zelfs hun levensvatbaarheid bedreigen. Wanneer een teamlid bijvoorbeeld iets ingrijpends meemaakt, heeft dat zijn weerslag op het functioneren van het team. Teamleden moeten vaak werk overnemen, dus er is een praktische impact. Daarnaast zijn teamleden vaak erg begaan met het lot van de andere teamleden, dus er is ook een emotionele impact. Teams kunnen een bron van steun zijn in tijden van nood.'

Veerkrachtig zijn als team

'Team veerkracht biedt teams de capaciteit om terug te veren vanuit falen, tegenslag, conflicten en andere bedreigingen,' legt Caniëls uit. 'De veerkracht van het team is afhankelijk van de combinatie van medewerkers in het team en de manier waarop zij reageren en met elkaar omgaan bij tegenslag. Dit creëert een klimaat waarin het team kan leren en stimuleert lerend gedrag zoals: het vragen van feedback, experimenteren en het bespreken van fouten of onverwachte uitkomsten van acties. Team leren is daarom een belangrijke voorwaarde voor team veerkracht.'

Fenomeen op teamniveau

Een positief leerklimaat is een fundamentele voorwaarde voor een veerkrachtig team, maar er is nog weinig onderzoek verricht naar de betekenis van die veerkracht, stelt Caniëls. 'Veerkracht wordt normaal gezien als karaktereigenschap of gedrag van een individu. Maar het geheel is groter dan de som van zijn delen, en de synergie tussen teamleden leidt tot een fenomeen op teamniveau. In andere woorden: team veerkracht is niet hetzelfde als individuele veerkracht, maar een ander concept met eigen invloed. Dit fenomeen dient nader onderzocht te worden.'