Geologie rondom plaattektoniek: ruimtelijke processen in de ondergrond
Geologie rondom plaattektoniek: ruimtelijke processen in de ondergrond
-
Natuurwetenschappen
-
NB0612
-
5 EC
-
Vanaf € 336
Inhoud
De plaattektoniek, de bewegingen van de platen in de aardkorst, wordt aangedreven door interne warmte van de aarde. De interne warmte veroorzaakt bewegingen van gesteenten en mineralen in en onder de aardkorst en is de gangmaker achter vulkanisme, aardbevingen en gebergtevorming. De externe warmte (van de zon) is vooral van invloed op de atmosfeer, hydrosfeer en biosfeer, en is daarmee bepalend voor de klimaten, de waterkringloop, erosie, transport van de erosieproducten, sedimentatie en de productie en verspreiding van organisch materiaal.
Je maakt kennis met de processen in ruimte en tijd die geleid hebben tot de vorming van het ondergrondse milieu van Nederland. Dit geeft inzicht in het ontstaan van olie-, gas-, steenkool- en zoutvoorraden, maar ook in de risico's van breuken, aardbevingen en winning van schaliegas.
In de cursus verwijzen we regelmatig naar de Ardennen, omdat hier de gesteenten aan de oppervlakte komen die in de diepe ondergrond van Nederland voorkomen.
De exogene processen op aarde, zoals de hydrologische kringloop en de klimaatdynamica, komen aan de orde in de postpropedeuse-cursussen NB1902 Bodem en water en NB1302 Systeem aarde: kennis van klimaat.
De cursus sluit aan op de actualiteit via posterpresentaties over het ruimtelijk gebruik van de ondergrond. Hierdoor leer je de geologische kennis van de ondergrond toe te passen op (komend) beleid bij activiteiten in de ondergrond. De belangen rond het gebruik van de ondergrond komen in Nederland op nationaal niveau bijeen in de Structuurvisie Ondergrond. De ondergrond is belangrijk voor winning van drinkwater en energie zoals gas, CO2-opslag en aardwarmte (geothermie). Hoe het gebruik van de ondergrond op een veilige, duurzame en efficiënte manier kan worden ingevuld, bespreek je met studenten en je docent tijdens de postersessies.
De cursus is als volgt opgebouwd. Eerst bestudeer je de aarde als groot systeem, vanuit verschillende natuurwetenschappen. Steeds speelt hierin de derde dimensie - ruimte - een belangrijke rol: waar en waarom daar, met welk effect? De nadruk ligt op de dynamische geologische processen die samenhangen met plaattektoniek. Hierover word je getoetst via een tentamen van meerkeuze- en open vagen. Vervolgens bestudeer je de vierde dimensie tijd, en analyseer je als posteropdracht een aspect van de geologische processen van Noordwest-Europa via fenomenen uit de Ardennen en de impact die het handelen van de mens heeft op de ondergrond.
In deze propedeusecursus van de academische bacheloropleiding Milieu-natuurwetenschappen zal daarom steeds de link gelegd worden tussen de ruimtelijke processen in de ondergrond, de geologische opbouw en de impact van menselijke activiteiten op die ondergrond.
Leerdoelen
Na het bestuderen van de cursus kun je, met ondersteuning, bijdragen aan:
- het in kaart brengen van een milieuwetenschappelijk probleem met de ondergrond, en dit probleem nader definiëren (diagnosecompetentie),
- het onderzoek van een milieuprobleem met de ondergrond vanuit een aardwetenschappelijke invalshoek en de rapportage daarover aan het milieuwerkveld (onderzoekscompetentie).
Dat betekent dat je na voldoende afronding:
- de ruimtelijke processen, met name de geologische processen, in en onder de aardkorst in een bepaalde regio van Noordwest-Europa kunt verklaren,
- inzicht hebt in de natuurwetenschappelijke aspecten van het gebruik van de ondergrond en gerelateerde milieuproblemen,
- een aspect van het gebruik van de ondergrond en gerelateerde milieuproblemen in eigen bewoordingen mondeling en visueel kunt rapporteren aan medestudenten (posterpresentatie), en daarover een discussie kunt voeren ter kritische oordeelvorming,
- de kennis en vaardigheden hebt om een eenvoudige rapportage uit te voeren volgens de eisen van wetenschappelijk rapporteren.
Aanmelden
Toelichting aanmelden
Voorkennis
Wiskundevoorkennis kun je toetsen met de diagnostische toets van de bachelorcursus ‘Wiskunde voor milieuwetenschappen’ (NB0302) en eventueel opfrissen met de bijgeleverde basiskennis.
Voorkennis van natuur- en scheikunde kun je toetsen door enkele opgaven te maken op de website www.natuurkunde.nl. De volgende twee opgaven geven een beeld van het soort berekeningen dat in de cursus verwacht wordt:
- In de cursus maken we uitgebreid kennis met basaltgesteente. In deze opgave bekijk je hoe basalt kan worden gebruikt voor warmteopslag.
- Een belangrijk onderwerp binnen de cursus is de plaattektoniek die wordt aangedreven door interne warmte van de aarde. In deze opgave maak je kort kennis met deze aardwarmte.
Begeleidingsvorm
Het cursusmateriaal is geschikt voor zelfstudie en wordt ondersteund door drie online werkcolleges.
Begeleidingsbijeenkomsten
Themadag Milieu Utrecht
Kwartiel 4 - begeleider: mw.dr.ir. A. Lansu
za 13-05-2023 / tijd nader te bepalen / postersessie tijdens themadag
Online-bijeenkomsten
Kwartiel 2 en 3 - begeleider: mw.dr.ir. A. Lansu
- do 03-11-2022 / 17.00-18.00 uur / postersessie Q1
- vr 03-02-2023 / 17.00-18.30 uur / postersessie Q 2
Kwartiel 3 en 4 - begeleider: mw.dr.ir. A. Lansu
1. di 14-02-2023 / 17.00-18.30 uur / werkcollege
2. ma 13-03-2023 / 17.00-18.30 uur / werkcollege
3. di 04-04-2023 / 16.00-18.30 uur / postersessie Q3
4. di 06-06-2023 / 17.00-18.30 uur / werkcollege
5. di 27-06-2023 / 17.00-18.00 uur / vragenuurtje
6. di 10-10-2023 / 17.00-18.30 uur / postersessie Q1
7. vr 02-02-2024 / 17.00-18.30 uur / postersessie Q2
Docenten
Tentamenvorm
Tentamentoelichting
Voor de opdracht geldt: posterpresentaties vinden plaats tijdens de ingeroosterde online postersessies. Je dient minimaal 2 weken vooraf aan te melden via de cursussite. Ga voor de data van de bijeenkomsten naar het tabblad ‘Begeleiding’.
Tentamendata
Opdracht: volgens afspraak.
Tentamenhulpmiddelen
Een liniaal + een geodriehoek of gradenboog
De bij de cursus behorende cursusmaterialen, inclusief de geologische kaarten
Het formularium en de stratigrafische tabel
De online rekenmachine
Het online woordenboek
Cursusmateriaal
Tevens horen bij het materiaal:
1. de geologische tijdstabel;
2. de Carte Géologique de la France waarop ook aangrenzende gebieden zoals de Ardennen staan;
3. de kaart World Ocean Floor;
4. de poster Minerals of the World;
5. de kaart Geologische dwarsdoorsneden van Nederland en het continentaal plat.