Beter leren lezen door robots te programmeren

Computational thinking en leren lezen …

Nardie Fanchamps, assistant professor bij de faculteit Onderwijswetenschappen en Susan Beckers, Neerlandica en docent aan de Fontys lerarenopleiding, waren te gast bij Jeroen Storm, onderwijsontwikkelaar bij Skillsdojo - NBD Biblion Zoetermeer. In de masterclass bespraken ze hoe het leren van programmeren en computational thinking de leesvaardigheid kunnen stimuleren bij kinderen op de basisschool. Het begrip computational thinking verwijst naar een manier van denken waarbij je de verschijnselen in de wereld om ons heen als informatieprocessen begrijpt, verklaart en interpreteert en waarbij je door te denken als een computerwetenschapper problemen kunt oplossen.

Robotica en taalkunde

Het onderzoek van Fanchamps en Beckers vormt een opmerkelijke combinatie van robotica en taalkunde. Beiden willen een leeromgeving creëren waarin kinderen op jonge leeftijd al zoveel mogelijk leren op het gebied van digitale geletterdheid. Samen denken ze na over hoe computational thinking kinderen kan helpen om zich ook te ontwikkelen in basisvakken zoals taal en rekenen.

Elkaar versterken

Programmeren bevat veel overeenkomsten met het leren van een taal, want de computational thinking-vaardigheden kun je ook goed inzetten bij andere vakken (transfereren). Het gaat daarbij om vaardigheden als probleemoplossende vaardigheden, gestructureerd handelen, oorzaak-gevolgrelaties leggen, classificeren, algoritmisch denken, etc. Die vaardigheden zijn ook nuttig bij het omgaan met een talige context, lezen en het verrijken van de woordenschat. Programmeren en lezen zijn bovendien goed te combineren. Tijdens het programmeren kun je bijvoorbeeld verhalen (laten) opzoeken of bedenken rond het robotpersonage. Een verhaal kan ook de context en de aanleiding vormen voor het programmeren. Programmeren kan motiverend werken door leeslessen leuk en uitnodigend te maken met allerlei materialen.

Voorbeelden

Zo laat Fanchamps in de masterclass onder andere een BlueBot zien. Die is programmeerbaar met eenvoudige drukknoppen. Of het functiebord, waarmee kinderen op een tastbare en visueel aantrekkelijke manier een complex programmeerconcept aanleren dat zowel bij het programmeren als bij het leren van een taal belangrijk is: de functieverwijzing ('als ik dit doe, dan gebeurt dat').

Programmeerlessen integreren in het curriculum

Fanchamps en Beckers stellen daarom dat scholen doen er goed aan de programmeerlessen niet te zien als een apart vak, maar deze te integreren in het curriculum. Ze hebben daarvoor een praktisch sjabloon ontwikkeld waarmee scholen hun eigen leerlijn van groep 1 t/m 8 kunnen formuleren. Nadeel is wel dat de leerlingen intensief begeleid moeten worden tijdens dergelijke lessen. Een ander nadeel betreft de kosten van de materialen, al kunnen scholen die vaak wel lenen of uitwisselen met elkaar. Fanchamps benadrukt ten slotte dat het belangrijk is dat scholen het beste samen met een professional bepalen aan welke doelen ze willen werken en met welke materialen. Dan kan iedere school zelf eigen gerichte keuzes maken.

Masterclass terugkijken

De opname van de masterclass staat op YouTube en is voor iedereen terug te kijken (duur 1:10.04)

Meer informatie over onderzoek op het gebied van digitale geletterdheid vind je op de website Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT - Evidence Informed. Good Practice voorbeeld nummer 10, Quickscan Vakintegratie Educational Robotics & Computational Thinking, gaat in op een toepassing van het sjabloon van Fanchamps en Beckers.