Hoe emoties online samenwerking beïnvloeden - en wat we eraan kunnen doen!
Emoties en frustraties bij online samenwerken
Van basisschool tot hoger onderwijs: online groepsleren is tegenwoordig een veelgebruikte onderwijsvorm. Door de groei van online en hybride onderwijs is samenwerken op afstand steeds belangrijker geworden. Tegelijkertijd blijkt dat samenwerkend leren niet vanzelf goed verloopt: studenten ervaren regelmatig frustratie, misverstanden of een gebrek aan betrokkenheid. Zulke sociaal-emotionele uitdagingen kunnen de communicatie en psychologische veiligheid ondermijnen, wat de samenwerking en leerresultaten negatief beïnvloedt.
De ervaringen van studenten aan de Open Universiteit
In haar proefschrift richt Sabrine zich op het beter begrijpen en ondersteunen van sociaal-emotionele processen in online groepsleren. Zij onderzoekt hoe studenten emoties ervaren en reguleren tijdens het online samenwerken, en welke factoren een succesvolle samenwerking bevorderen. Uit interviews en vragenlijsten blijkt dat studenten aan de Open Universiteit verschillende sociaal emotionele uitdagingen ervaren tijdens het samenwerkend leren. Denk aan ongelijke inzet binnen de groep (meeliftgedrag) of de uiteenlopende interpretatie van de taak. Door deze problemen ervaren de studenten verschillende negatieve emoties zoals teleurstelling, frustratie of, zelfs afkeer. Deze negatieve emoties beïnvloeden hun motivatie, samenwerkingsbereidheid en uiteindelijk hun leerresultaten.
Proactief en positief: sleutels voor succesvolle samenwerking
Studenten gaven aan dat ze verschillende strategieën gebruiken om met hun emoties om te gaan. Sommige kiezen voor vermijding, zoals het negeren van problemen of het onderdrukken van emoties, wat vaak leidt tot frustratie en minder betrokkenheid. Anderen proberen het probleem op een positieve manier bekijken, bijvoorbeeld door humor te gebruiken of voordelen van de situatie op te zoeken om stress te verminderen. En weer anderen zoeken naar proactieve oplossingen, zoals open communiceren, gezamenlijk compromissen sluiten of conflicten actief bespreken. De laatste twee strategieën helpen studenten niet alleen om negatieve emoties te verminderen, maar versterken ook de samenwerking, het vertrouwen binnen de groep en de motivatie om actief bij te dragen.
Gericht trainen en begeleiden versterkt online samenwerking
Het promotieonderzoek geeft aan dat sociaal-emotionele processen relationeel en afhankelijk zijn van de context: hoe studenten elkaar ervaren, communiceren en omgaan met spanning bepaalt in hoge mate het succes van hun samenwerking. Om dit te versterken, is gerichte ondersteuning nodig. Via Group-concept mapping hebben studenten en docenten aangegeven welke ondersteuning noodzakelijk is om sociaal-emotionele uitdagingen aan te pakken of te voorkomen tijdens online samenwerken. Daarbij gaven de participanten aan dat het belangrijk is dat samenwerkend leren zelf als leerdoel wordt gesteld en dat studenten hierin getraind worden, bijvoorbeeld door training in sociaal-emotionele vaardigheden. Daarnaast dient de cursus zorgvuldig te worden ontworpen, met aandacht voor informele sociale interacties. Ook is het van belang dat docenten actief aandacht besteden aan emotionele veiligheid en samenwerking en dat zij hiervoor de nodige begeleiding en ondersteuning krijgen.
Meten is weten! Twee meetinstrumenten
Om sociale emoties en emotieregulatie tijdens online samenwerkend leren te kunnen meten zijn er in het kader van dit promotieonderzoek twee meetinstrumenten ontwikkeld. Deze meetinstrumenten kunnen studenten helpen hun eigen emoties te herkennen en te bespreken, en docenten ondersteunen bij het verbeteren van groepswerk en samenwerking.
Emotieregulatie en informele interactie versterken groepsleren online
Op basis van de bevindingen doet het onderzoek een aantal belangrijke aanbevelingen voor online samenwerkend leren in het hoger onderwijs. Zo kan groepswerk effectiever worden wanneer het wordt ontworpen met emotieregulatie in gedachten, bijvoorbeeld door duidelijke structuren, afgebakende rollen en heldere samenwerkingsregels aan te bieden. Daarnaast is het stimuleren van informele interactie, zoals korte gesprekken, check-ins of het gebruik van humor, essentieel om vertrouwen en sociale verbondenheid binnen de groep te bevorderen.
Over Sabrine Hassane
Sabrine Hassane (Koeweit, 1978) is docent en onderwijskundige. In 2012 is zij gepromoveerd aan de Universiteit Leiden, faculteit geneeskunde. Na de eerste promotie maakte zij een carrière switch naar het onderwijs en werkte zij als docent (medische) biologie en onderzoekvaardigheden. Hierna heeft ze zich verdiept in onderwijskundig onderzoek.
Op vrijdag 12 december 2025 om 13.30 uur verdedigt zij haar proefschrift met de titel 'Exploring Socio-Emotional Regulation in Online Group Learning' bij de faculteit Onderwijswetenschappen van de Open Universiteit in Heerlen. Promotor is prof. dr. ir. C.J. Kreijns en copromotor is dr. J. Beckers. De promotie is live bij te wonen bij de Open Universiteit in Heerlen en online te volgen via ou.nl/live.
