Hoe maak je van digitale sporen betrouwbaar bewijs?
Op vrijdag 19 september 2025 spreekt hij om 16.00 uur zijn oratie uit aan de Open Universiteit in Heerlen, met als titel Digitale sporen. Duidelijk onduidelijk. De oratie is live te volgen via ou.nl/live.
Digitale sporen - denk aan e-mails, foto’s of locatiegegevens - kunnen een doorslaggevende rol spelen in strafzaken, maar zijn vaak ambigu of technisch uitdagend. Om de betrouwbaarheid van digitale sporen te vergroten, pleit Van Beek voor gebruik van formele methoden: wiskundige modellen en logica waarmee je digitale scenario’s kunt reconstrueren, analyseren en toetsen.
Formele methoden
Deze technieken worden nog minimaal toegepast voor (digitaal) forensisch onderzoek, hoewel ze veel elementen bevatten die juist belangrijk zijn voor opsporing en bewijsvoering in de rechtbank. 'Het toepassen van formele methoden kun je vergelijken met het verschil tussen een ruwe schets en een bouwtekening: de eerste geeft een globaal idee, de tweede vertelt hoe alles in elkaar zit.' Van Beek vervolgt: 'Formele methoden helpen ons om digitale sporen beter te begrijpen, structureren en analyseren. Ze dwingen ons om precies en transparant te redeneren: Wat weten we zeker op basis van de sporen? Wat zou er kunnen zijn gebeurd? En wat is uitgesloten?'.
Van data naar doorslaggevend bewijs
Een concreet voorbeeld om bewijs te interpreteren is het opstellen van tijdlijnen op basis van digitale data. Van Beek schetst: 'De politie vindt in jouw telefoon een aantal chatberichten, foto’s en logregels. Er staan tijdstempels bij, maar sommige zijn onbetrouwbaar'. Door gebruik te maken van formele modellen van tijd kunnen onderzoekers alsnog een consistente tijdlijn opstellen. 'We kunnen dan zeggen: 'Als deze foto is gemaakt ná dit chatbericht, dan moet deze handeling tussen ongeveer 16.00 uur en 16.05 uur hebben plaatsgevonden'.'
Toekomst van digitaal forensisch onderzoek
Dergelijke tijdsanalyses zijn essentieel om scenario’s te vergelijken. Klopt het alibi van een verdachte? Past het verhaal bij wat digitaal gereconstrueerd kan worden? Het gebruik van formele methoden is een kans om het digitaal forensisch onderzoek preciezer, rechtvaardiger en transparanter te maken. Binnen deze leerstoel worden de krachten van informatica, informatiekunde en rechtswetenschappen gebundeld en een brug geslagen met de praktijk van het NFI. Van Beek: 'Met dit ambitieuze en noodzakelijke onderzoeksprogramma bouwen we aan een stevige basis voor de toekomst van de digitale opsporing en bewijsvoering.'
Symposium
Voorafgaand aan de oratie vindt het symposium Digitale sporen op de juridische weegschaal plaats, waarin het belang van digitaal bewijs en de juridische context centraal staan. Bekijk het volledige programma.
Over Harm van Beek
Prof. dr. ir. Harm van Beek (1975, Westerhoven) is sinds 1 september 2024 bijzonder hoogleraar Digital Forensics aan de faculteit Bètawetenschappen van de Open Universiteit. Met deze bijzondere leerstoel bundelen de faculteiten Bètawetenschappen en Rechtswetenschappen van de Open Universiteit en het NFI de krachten. Daarnaast is hij senior digitaal-forensisch onderzoeker bij het NFI. Hij studeerde technische informatica aan de Technische Universiteit Eindhoven en promoveerde aan dezelfde universiteit in 2005. Tijdens zijn studie richtte hij mede het ICT-bedrijf ISAAC op. In 2009 maakte hij de overstap naar het NFI, waar hij onder meer aan de basis stond van het platform Hansken. Hansken is een systeem dat opsporingsdiensten helpt om digitaal bewijsmateriaal, zoals data uit computers en smartphones, snel en efficiënt te doorzoeken.
Prof. dr. ir. Harm van Beek