Hoge werkdruk, deadlines, meetings, pingende collega's en dringende e-mails. Voor veel werknemers gaat het de hele werkdag zo door. En nu we massaal thuis werken, kan de werk- privébalans nog makkelijker zoekraken. Het gevolg: een chronische activatie van het stress-systeem. Stress kan bovendien leiden tot een negatieve spiraal. Wie gestrest is, reageert al snel te heftig op kleine tegenvallers, en kan minder goed omgaan met dagelijkse situaties. Het gevolg? Meer stress.

Regelmatig afschakelen

Chronische stress is verantwoordelijk voor een hele reeks van gezondheidsproblemen. Van verminderde werking van het immuunsysteem tot diabetes, hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, artrose, depressie en verminderd cognitief functioneren. Regelmatig afschakelen, en lichaam en geest tot rust brengen, is dus geen overbodige luxe maar essentieel voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Daar hebben de Chinezen al meer dan 2000 jaar een veelvuldig toegepaste methode voor: qigong (spreek uit: dzji gong). Die combinatie van langzame gecontroleerde bewegingen, ademhalingsoefeningen en meditatie wordt beschouwd als onderdeel van de traditionele Chinese geneeskunde. Maar werkt het ook echt tegen stress en de gevolgen daarvan?
Karen van Dam, Hoogleraar Arbeids- & Organisatiepsychologie bij de Open Universiteit, zette de wetenschappelijke bevindingen over de gezondheidseffecten van qigong op een rij. Ze keek daarbij vooral naar hoogkwalitatieve randomized control trials. Daarin werden proefpersonen willekeurig toegewezen aan een groep die vervolgens aan de slag ging met qigong, óf aan een controlegroep die in plaats daarvan iets anders deed.

Snel effect

Uit het literatuuroverzicht komt een indrukwekkende lijst van heilzame effecten naar voren. En, goed nieuws: je hoeft er meestal geen jaren intensief voor te trainen. Opvallend is namelijk dat de voordelen van qigong zich vaak al voordoen op relatief korte termijn. Tien weken lang, drie keer per week een sessie van een half uur zorgde bijvoorbeeld al voor een aanzienlijke verlaging van de bloeddruk. Ook het hart- en vaatstelsel, hartritme en longcapaciteit verbeteren al vrij snel door regelmatig oefenen, net als het immuunsysteem. Een studie toonde bijvoorbeeld een verbeterde werking van het griepvaccin bij qigong-beoefenaars. Zij blijken bovendien minder stress te ervaren en hebben ook minder stresshormonen in hun bloed. Andere gemeten gunstige effecten zijn betere nachtrust, minder vermoeidheid en minder angstige en depressieve klachten. De cognitieve vaardigheden gaan er bovendien vaak op vooruit.

Sterk als een houthakker

Kanttekeningen zijn er uiteraard ook. Van Dam wijst op een mogelijke 'publication bias': studies die geen effect vinden, hebben nu eenmaal een kleinere kans om gepubliceerd te worden in de wetenschappelijke tijdschriften. Dat kan de resultaten vertekenen. Maar desondanks lijkt het er sterk op dat er waarheid schuilt in het Chinese gezegde 'Qigong maakt je zo sterk als een houthakker, zo lenig als een kind en kalm als een wijze.'

Het overzichtsartikel werd gepubliceerd in het International Journal of Environmental Research and Public Health.