Onderzoek naar traumalandschappen: plekken van pijn en verlies
In Nederland en voormalige Nederlandse koloniën bevinden zich tal van traumalandschappen: plekken die verbonden zijn met vervolging, onderdrukking, oorlog, uitbuiting of milieuschade. Denk aan concentratiekampen, plantages in voormalige koloniën en het gaswinningsgebied in Groningen. Het zijn plekken die geassocieerd worden met collectieve trauma’s verankerd in het verleden.
Een van de doelstellingen van het project is om traumalandschappen te identificeren. Sommige van deze plekken zijn vergeten, verdwenen of nooit als betekenisvol erkend. Onderzoek naar traumalandschappen helpt om te begrijpen hoe groepen zich tot het verleden verhouden. In het project dat zes jaar gaat duren, werken onder andere archeologen, historici, geografen, psychologen, neurowetenschappers en maatschappelijke organisaties nauw samen.
Rotterdam en Nijmegen
Het onderzoek van Simone de la Rie en Susan Hogervorst van de Open Universiteit richt zich op twee stadswijken die getroffen werden door de twee grootste geallieerde bombardementen in Nederland: Rotterdam-Delfshaven (maart 1943) en Nijmegen (februari 1944). Wat deze traumalandschappen kenmerkt, is dat de gemeenschap die de ervaring zelf heeft meegemaakt, grotendeels uit de wijk is verdwenen. Nieuwe bewoners met hun eigen geschiedenissen, soms ook getekend door oorlog en geweld in het buitenland, kwamen in de heropgebouwde wijken wonen.
Het onderzoek bestaat uit twee delen: levensverhaleninterviews met kinderen en kleinkinderen van bombardementsslachtoffers om de intergenerationele impact van trauma te onderzoeken, en gesprekken met huidige bewoners van de getroffen wijken om te onderzoeken hoe zij de geschiedenis en hun leefomgeving ervaren. De bevindingen worden samengebracht om de betekenis en werking van traumalandschappen te doorgronden.
Over de onderzoekers
Susan Hogervorst is universitair docent cultuurgeschiedenis aan de Open Universiteit. Zij is expert op het gebied van oral history, WO2-herinneringscultuur, historische musea en stadsgeschiedenis.
Simone de la Rie is universitair hoofddocent klinische psychologie aan de Open Universiteit en klinisch psycholoog/psychotherapeut, en senior onderzoeker bij ARQ Centrum '45. Haar expertise ligt bij (intergenerationeel) trauma en trauma-gerelateerde psychopathologie. Ze is tevens kunsthistoricus.
Financiering vanuit programma Onderzoek op Routes door Consortia
De financiering voor het project naar traumalandschappen (Traumascapes: Valuing, Negotiating and Sharing Sites of Trauma, Pain and Loss) komt uit het programma Onderzoek op Routes door Consortia (ORC) van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA).
Consortium traumalandschappen
Aan het project 'Traumascapes: Valuing, Negotiating and Sharing Sites of Trauma, Pain and Loss' werken de volgende instellingen mee: Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (Reinwardt Academie), Erasmus Universiteit Rotterdam, Erfgoedhuis Zuid-Holland, Herinneringscentrum Westerbork/Westerbork Memorial, Jewish Cultural Quarter, KITLV/ Royal Netherlands Institute of Southeast Asian and Caribbean Studies, Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, Maastricht University, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Natuurmonumenten, Open Universiteit, Radboud Universiteit Nijmegen, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Stichting Pelita, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit Leiden, Universiteit van Amsterdam, Universiteit Utrecht, VALUE Foundation, Past Forward, Today’s Team, Vrije Universiteit Amsterdam, Wageningen University & Research. Al het onderzoek in het programma wordt vormgegeven als echt teamwerk, dus ook samen met de betrokken herinneringsgemeenschappen en andere stakeholders.