Sergey Vasiliev: 'De internationale rechtsorde staat onder druk van de machtigen der aarde'
Op vrijdag 13 juni 2025 om 16.00 uur spreekt Vasiliev zijn oratie 'Justitia en Leviathans: De Strijd voor de Internationale Rechtsstatelijkheid' uit. De oratie is live te volgen via ou.nl/live.
Internationale hoven
'Het is een merkwaardige tijd om hoogleraar internationaal recht te zijn,' vindt Vasiliev. 'Alsof je een orkest dirigeert op de Titanic.' Internationale hoven als het Internationaal Gerechtshof (ICJ) en het Internationaal Strafhof (ICC) zijn bevoegd om recht te spreken, maar missen de middelen om hun uitspraken af te dwingen. Het gezag van het ICC in het bijzonder wordt uitgehold door selectieve samenwerking, politieke tegenwerking en openlijke minachting.
Dubbele standaarden ondermijnen internationale rechtsstatelijkheid
De uiteenlopende houding van staten ten aanzien van verantwoording voor ernstige schendingen van het internationaal recht in de conflicten in Oekraïne en Palestina illustreert volgens Vasiliev deze existentiële crisis. Na Poetins inval in Oekraïne en Israëls onbeperkte oorlog tegen Gaza spraken de hoven zich uit, maar hun beslissingen bleven zonder gevolg. Westerse landen die zich terecht hard opstellen tegen Poetins regime, weigeren op te treden tegen hun bondgenoot Israël. 'Autocratieën hebben geen monopolie op schendingen van het internationaal recht. Ook democratisch verkozen leiders kunnen wreedheden orkestreren. Het verzet van westerse landen tegen verantwoording, en hun louter selectieve steun aan internationale gerechtshoven, ondermijnen de internationale rechtsstatelijkheid en het streven naar gerechtigheid in alle situaties. Dit tast ook de rechtsstaat op nationaal niveau aan,' zo stelt Vasiliev in zijn oratie.
Politieke wil om internationale rechtsstatelijkheid te waarborgen
Toch ziet hij mogelijkheden om dit tij te keren. De oplossing ligt in het mobiliseren van de politieke wil om de rechtsstatelijke principes te handhaven op internationaal niveau: staten moeten elkaar ertoe dwingen internationale hoven serieus te nemen, ook als dat politiek ongemakkelijk is. Internationale organisaties zoals de EU moeten hun rol daarin ook op consequente en doortastende wijze vervullen. Landen uit het mondiale Zuiden kunnen het voortouw nemen in de verdediging van internationale gerechtigheid. 'Internationaal recht is niet dood,' betoogt Vasiliev. 'Maar de wil om het in leven te houden brokkelt af. Recht is geen perfect, maar wel onmisbaar instrument. Voor veel slachtoffers is het de laatste hoop op gerechtigheid.'
Symposium
Voorafgaand aan de oratie van Sergey Vasiliev vindt het gelijknamig symposium plaats, waarin experts zich buigen over de vraag: hoe kunnen we de internationale rechtsorde beschermen en versterken in een tijd van toenemende wetteloosheid? Meer informatie over het symposium en programma zijn terug te vinden op de symposiumpagina.
Over Sergey Vasiliev
Prof. dr. mr. Sergey Vasiliev (1981) is sinds 1 juni 2024 hoogleraar Internationaal recht bij de faculteit Rechtswetenschappen van de Open Universiteit. Daarvoor werkte hij als universitair hoofddocent internationaal, rechtsvergelijkend en Europees strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam (2019-2024), en als universitair docent internationaal recht aan de Universiteit Leiden (2016-2019). Vasiliev promoveerde in 2014 cum laude aan de UvA met het proefschrift: 'International Criminal Trials: A Normative Theory' en behaalde cum laude een LL.M in International, European and Comparative Law aan Maastricht University (2005). Hij heeft veelvuldig gepubliceerd en is onder andere coauteur van een toonaangevend handboek internationaal strafrecht (5e druk, Cambridge University Press 2024).
Vasiliev gaat regelmatig in gesprek met de media over actualiteiten in de internationale rechtspraak en adviseert burgerorganisaties over de vervolging en berechting van internationale misdrijven.
Prof. dr. mr. Sergey Vasiliev