Kijken, luisteren, lezen

Meijs en haar collega's schotelden hun proefpersonen 5 keer achter elkaar 15 woorden voor en onderzocht hoe goed ze die woorden konden onthouden. De woorden werden op drie verschillende manieren aangeboden: als plaatjes, als gesproken tekst of als geschreven tekst (vanaf 7 jaar). Elke keer na na het bekijken/beluisteren/lezen van de woorden vroegen de onderzoekers onmiddellijk de kinderen om zoveel mogelijk woorden op te noemen (recall). Na 15 tot 20 minuten stelden ze dezelfde vraag (delayed recall). Tot slot werd een herkenningstest afgenomen (recognition): de kinderen kregen nu 30 woorden aangeboden (als plaatje, als audio of als tekst), waaronder de 15 testwoorden. Na elk woord werd gevraagd of het wel of niet in de test zat.

Plaatjes beter onthouden

Uit de resultaten blijkt dat vanaf 7 jaar de kinderen die de plaatjes hadden gezien de meeste woorden hadden onthouden en de meeste woorden herkenden. Dat effect werd groter naarmate de kinderen ouder werden. Maar dit gaat alleen op als de woorden een- of hoogstens tweemaal zijn aangeboden. Naarmate de test vaker afgenomen wordt, verdwijnt de voorsprong van plaatjes.
Bij kinderen van 5 en 6 jaar oud had de manier waarop de woorden werden aangeboden geen effect op de mate waarop ze de woorden hadden onthouden (recall). Maar bij de herkenningstest bleek dat de kinderen die plaatjes hadden gezien meer woorden herkenden. Daarbij valt ook op dat meisjes meer woorden herkenden dan jongens.

Wat betekent dat voor de praktijk?

De resultaten van deze studie waren onderwerp van een discussie met docenten en onderzoekers. Daaruit kwam naar voren dat de bevindingen mogelijk te maken hebben met de leesontwikkeling. Bij het leren lezen moeten kinderen klanken gaan koppelen aan een letters (beeld). Uit het onderzoek bleek dat de fonologische loop, die verantwoordelijk is voor de omzetting van het woordbeeld naar een fonologische code, geleidelijk aan actief wordt. Dit kan verklaren waarom en wanneer kinderen klaar zijn om (vloeiend) te gaan lezen en dat dit moment niet voor alle kinderen op dezelfde leeftijd is.

Het volledige artikel vindt u hier: Meijs, C., Hurks, P., Wassenberg, R., Feron, F. J. M., & Jolles, J. (2016). Inter-individual differences in how presentation modality affects verbal learning performance in children aged 5 to 16. Child Neuropsychology, 22, 818-836.